بزرگنمايي:

پیام آذری - ارومیه - نساجی سنتی آذربایجان غربی یا «جولایی» که لغت آن در زبان کردی به جنب و جوش معنی می شود، در آستانه انقراض قرار دارد؛ صنعتی که نامش را از تحرک فراوان در هنگام بافتن وسایل مختلفی چون سجاده، پشه بند، لباس مردانه کردی و غیره گرفته است.
  صنایع دستی از گذشته های دور در تامین نیازهای مردم مناطق مختلف ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است و ساکنان مناطق کردنشین آذربایجان غربی هم همچون دیگر مناطق این سرزمین کهن، علاقه فراوانی به تامین نیازهای خود از طبیعت و محصولات تولیدی هنرمندان جولایی داشتند.
این زاگرس نشینان با استفاده از هنر خود پوشاک مورد نیازشان را از پشم دام های کوچکی چون «گوسفند و بز» تامین می کردند و جولایی در حقیقت صنعت تولید پارچه های محلی آنان بود.
جولایی کاران با دقت و ظرافت زیادی تار و پودهایی را با نقش و نگارهای خاص به هم پیوند می دادند و بر اساس نیاز، انواع پارچه های مخصوص تهیه می کردند.
این محصولات نساجی سنتی شامل چارشیو «چادرشب یا رختخواب پیچ»، برمال «سجاده یا جانماز»، پوپشمین «پشه بند یا توری»، رانک و چوخه«لباس مردانه کردی»، بوزو «ساق بند» و غیره بوده است.
** چارشیو یا رختخواب پیچ
این پارچه سنتی که با استفاده از پشم گوسفند تهیه می شود برای جمع کردن رختخواب و هنگام جابجای بار و بنه از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است.
مردم این مناطق از رختخواب پیچ برای تزیین کرسی، پرده یا روانداز استفاده می کردند و روزگاری این محصول صنایع دستی جایگاه ارزشمندی در مناطق روستایی و برخی از خانه های شهری داشت اما با ظهور تکنولوژی و تولید محصولات مدرن امروزه جایگاه این صنایع دستی رنگ باخته است.
** جاجیم
جاجیم نیز از دیگر محصولات تولیدی صنعت جولایی در آذربایجان غربی به شمار می رود که جلو درب ورودی اتاق ها قرار می گرفت و به سبب نقش و نگاری که داشت هنر این مرز و بوم را به نمایش می گذاشت.
** تنها یک کارگاه جولایی در آذربایجان غربی فعالیت می کند
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی می گوید: صنعت نساجی سنتی جولایی که به مناطق جنوبی آذربایجان غربی و کردستان اختصاص دارد از جمله هنرهای بومی در حال فراموشی است و در زمان حاضر تنها یک کارگاه در سطح استان در این زمینه فعالیت می کند.
افسانه رنجبر قاسمی اظهار داشت: نساجی سنتی یا جولایی در محدوده‌ های کردنشین به نام "مکریان" رواج دارد و تولید منسوجاتی نظیر سجاده، چادر شب و پارچه لباس کردی مردانه مورد توجه ویژه این صنعت است.
وی افزود: یکی از مهمترین دست بافته های سنتی آذربایجان غربی که در شهرستان های بوکان، مهاباد، سردشت و پیرانشهر رواج دارد، جاجیم است؛ در گذشته به جای جاجیم واژه جولایی به کار می بردند و اکنون نیز در مناطق شمال غرب کشور به این حرفه جولایی گفته می شود و استادکاران آن را نیز جولا می گویند.
"رنجبر" به صرفه نبودن سرمایه گذاری، نداشتن کاربرد در زندگی مدرن، تغییر ذایقه مخاطب امروز، کیفیت و بسته بندی بسیار نامناسب را از دلایل کم رونق شدن بازار این رشته از صنایع دستی عنوان کرد.
وی حمایت از بازاریابی مناسب برای محصول تولیدی هنرمندان، پذیرش هنرمندان و صنعتگران به عنوان یک عضو مولد در جامعه همانند دیگر بخش های اقتصادی دولت، بهینه سازی و استانداردسازی محصولات، تغییر کاربرد و پیدا کردن کاربردهای جدید در کنار تعامل با سایر نهادهای تولیدکننده و صادرکننده و استفاده از تجربه های آنان را در جلوگیری از انقراض صنایع دستی مهم عنوان کرد.
** ذایقه و سلیقه مردم تغییر کرده است
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیرانشهر نیز با اشاره به اینکه تنها فعال هنر صنعت جولایی یا نساجی سنتی آذربایجان غربی در این شهرستان فعالیت می کند، گفت: تغییر سلیقه مردم در دکوراسیون، معماری منازل، وجود رقبای صنعتی و کمبود مواد اولیه از عوامل اثرگذار در نابودی این صنعت به شمار می رود.
سلیمان بشیری بیان کرد: برای احیای دوباره صنایع دستی، تولیدکنندگان باید محصولات تولیدی خود را مطابق با سلیقه روز در اختیار مردم قرار دهند و حتی برخی از وسایل را با حفظ اصالت، تغییر کاربری دهند و برای فروش در بازار آماده کنند.
وی افزود: احیای این صنعت به توجه ویژه مسوولان نیاز دارد و مدیران استانی و شهرستانی می توانند به جای خرید هدایا از اجناس خارجی، هدایای خود را از صنایع دستی انتخاب کنند تا علاوه بر حمایت از بخش تولید، گامی در فرهنگ سازی استفاده از صنایع دستی برداشته شود.
علی بشیری تنها فعال هنر جولایی نیز که نشان ملی مرغوبیت دریافت کرده است به خبرنگار ایرنا گفت: حدود 50 سال است مشغول به این حرفه هستم و آن را از استاد خود در کارگاه آموخته ام.
وی محصولات کارگاهی خود را "چارشیو"، "برمال"، "پوپشمین" و "بوزو" عنوان کرد و افزود: تاکنون به عنوان صنعتگر نمونه صنایع دستی کشور و صنعتگر نمونه صنایع دستی استان انتخاب شده و در نمایشگاه های مختلف صنایع دستی در سطح استان و کشور شرکت داشته ام.
 کارشناسان، فلسفه ایجاد صنعت نساجی سنتی را تامین نیاز بشر به پوشاک می دانند و جولایی یکی از روش های قدیمی در این صنعت است که در فرهنگ دهخدا با عنوان جولایی یا جولاهی از آن یاد شده است.
علاوه بر صنعت نساجی سنتی (جولای) پنج رشته دیگر از صنایع دستی استان شامل چاروق دوزی، ریزه کاری قدیم، سبد بافی، حصیربافی، و چهل تکه دوزی در آستانه فراموشی قرار گرفته است.
جاجیم بافی، گلیم بافی، منبت کاری، ریزه کاری، شیشه گری، چاپ های سنتی و رنگر رزی، رودوزی و قالی بافی، معرق کاری و پیکره تراشی از جمله صنایع دستی آذربایجان غربی محسوب می شود.