بزرگنمايي:

پیام آذری - مهاباد- رشد قلیان‌سراها در چند سال اخیر باعث شده است تا بسیاری از جوانان به دلیل بی‌تفاوتی خانواده‌ها به سمت استفاده از قلیان گرایش پیدا کنند.

قلیان یک لوله آبی است که برای کشیدن تنباکو از طریق آب سرد از آن استفاده می‌شود، تنباکو در کاسه‌ای که در بالای آن قرار می‌گیرد و از طریق زغال‌هایی که روی کاسه تنباکو قرار داده می‌شود، داغ شده و دود از طریق آب که در پایین آن قرار دارد به اصطلاح فیلتر شده و سپس از طریق لوله‌ای در سینه مصرف کننده جای خوش می‌کند.
تنباکوی مورد استفاده برای قلیان، تنباکویی مرطوب و چسبناک است که در عسل و شیره خیسانده می‌شود و به طور معمول با طعم‌های مختلفی از قبیل سیب، هلو، نارگیل، انبه، نعناع و توت‌فرنگی به فروش می‌رسد که این تنوع در عرضه موجب گرایش بیشتر مصرف کنندگان نیز شده است.
تنباکوی قلیان هم مثل تنباکوهای معمولی حاوی نیکوتین است و طبق بررسی‌های انجام شده در یک جلسه 60 دقیقه‌ای قلیان، استعمال کننده 100 تا 200 مرتبه بیشتر از سیگار در معرض دود قرار می‌گیرد؛ مصرف قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، تسریع در پوکی استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون‌های جنسی می‌شود.
تحقیقات نشان داده که مصرف قلیان تأثیرت مضری بر 2 عضو حیاتی بدن به نام ریه‌ها و قلب دارد؛ سرطان ریه، سرطان مری، بیماری انسدادی ریوی مزمن، آمفیزم، پایین بودن وزن هنگام تولد نوزاد، افزایش حمله‌های آسم و ذات‌الریه برخی از خطرهای مربوط به کشیدن قلیان است.
سایر خطرهایی که در کشیدن قلیان وجود دارد، شامل بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت ب (در اثر استفاده مشترک از شیلنگ قلیان) و افزودن الکل یا داروهای روان‌گردان به تنباکوی قلیان بوده و دود تنباکو حتی بعد از اینکه از آب رد می‌شود هنوز حاوی سطح بالایی از ترکیبات سمی مثل مونواکسیدکربن، فلزات سنگین و مواد شیمیایی سرطان‌زاست.
قلیان 400 ماده سمی و سرطان زا دارد و تنباکوهای میوه‌ای علاوه بر این 400 نوع سم، مواد مضرتری نیز دارد که می‌توانند باعث آلرژی، آسم و حساسیت شود.
با تمام این تفاسیر هنوز این موضوع که قلیان به درستی سلامت جامعه را تهدید می‌کند به عنوان یک زنگ خطر به صدا در نیامده و در هزاران سفره سرا، چایخانه و حتی اماکن تفریحی و گردشگرپذیر کشور قلیان استعمال می‌شود و نکته قابل تأمل اینکه برخی خانواده‌ها استعمال قلیان را نوعی ارزش (کاذب) می‌دانند و از استعمال آن در محیط‌های خانوادگی و حتی در مقابل کودکان و نوجوانان ابایی ندارند.
این روزها جدا از این سفره سراها که مجوزی برای استعمال قلیان ندارند، شب نشینی هایی که کشیدن قلیان چاشنی آن می‌شود، هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود و انگار خانواده‌ها در این خصوص خود را به خواب غفلت زده‌اند تا دردهای این معضل خاموش هر روز بیشتر دامن جامعه ما بگیرد.
خبرگزاری ایرنا دفتر مهاباد به مناسبت هفته مبارزه با مواد مخدر برای بررسی این موضوع و اینکه چرا هنوز مشکل قلیان به عنوان یک تهدید اجتماعی به شمار نمی‌رود، میزگردی با حضور «خشایار صنعتی» معاون توسعه و برنامه ریزی فرماندار مهاباد، «مهران یوسفی» رئیس اداره بهزیستی و «صادق قادری» رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت مهاباد برگزار کرد.
جوانان برای تخلیه هیجان خود نیاز به اماکن خاص دارند
رئیس اداره بهزیستی مهاباد گفت: سن جوانی و شور و نشاط این دوران می‌طلبد که جوان در محیطی خاص هیجان درونی خود را تخلیه کند که این امر در گذشته در اماکن و سالن‌های ورزشی صورت می‌گرفت اما اکنون با توجه به اجاره‌ای شدن و افزایش بهای شهریه‌های حضور در این اماکن، جوانان پاتوق‌های خود را به اماکن غیرورزشی و بیشتر به کلوپ ها و سفره سراهای سنتی تغییر داده اند.
مهران یوسفی افزود: در این مراکز که به نام سفره سراهای سنتی و با کارکرد استعمال دخانیات و قلیان راه اندازی شده، تعدادی از جوانان دور هم جمع می‌شوند و با قیمت بسیار نازل و استعمال قلیان، بیش از یک ساعت در طول روز یا اواخر شب این هیجان درونی خود را در میان همسالان خود تخلیه می‌کنند.

وی اضافه کرد: نکته بسیار جالب توجه اینکه هر ساعت استعمال قلیان در این سفره سراها که به راحتی هم در دسترس قرار دارد از سالن‌های ورزشی بسیار ارزان‌تر بوده و همین نکته کافی است که گرایش جوانان به این سمت بیشتر باشد.
وی افزود: در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی نیز تبلیغات برای مصرف قلیان بویژه در بین بانوان افزایش چشمگیری یافته و این تبلیغات باعث شده است تا نگرانی‌ها از مصرف قلیان و قبح استفاده از آن در بین اعضای خانواده‌ها از بین برود.
رئیس اداره بهزیستی مهاباد گفت: نکته مهم‌تر در زمینه لزوم نظارت بیشتر بر قلیان سراها این است که مصرف مواد مخدر سنتی نیاز به مکان خاصی داشت اما مصرف مواد مخدر صنعتی در فضای هایی مانند قلیان سراها نیز قابل مصرف هستند.
وی افزود: سن استعمال قلیان در سال‌های قبل بالا بود اما اکنون به 14 و 15 سال کاهش پیدا کرده است و این زنگ خطری جدی برای خانواده‌ها و مسئولان به شمار می‌شود.
رئیس اداره بهزیستی مهاباد اظهار داشت: با وجود تمام تلاش‌ها برای مقابله با قلیان سراها و نهادینه کردن فرهنگ مقابله با استعمال مواد دخانی از سوی برخی دستگاه‌های اجرایی، اماکنی که تنباکو و قلیان را می‌فروشند دارای مجوز فعالیت از اداره صنعت، معدن و تجارت هستند.
یوسفی گفت: بسیاری از قلیان سراها در واحدهای آپارتمانی یا زیرزمین‌ها فعالیت می‌کنند که دارای مشتریان خاصی با کارت شناسایی ویژه هستند و هیچ گونه نظارتی بر این اماکن از سوی هیچ نهادی صورت نمی‌گیرد.
صمت هیچ مجوزی برای قلیان سراها صادر نکرده است
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت مهاباد با بیان اینکه در رسته‌های اصناف واحدی به نام قلیان سرا وجود ندارد، گفت: این اداره هیچ گونه مجوزی برای فعالیت صنف قلیان سرا صادر نمی‌کند و قلیان سراهای فعال با تغییر کاربری از صنف چایخانه و قهوه خانه سنتی اقدام به ارائه قلیان می‌کنند.
صادق قادری اضافه کرد: طبق آخرین سرشماری 60 قلیان سرا در مهاباد شناسایی و رصد شده است که احتمال دارد آمار واقعی آنها بیشتر از این هم باشد.
وی افزود :37 واحد دارای پروانه چایخانه و قهوه خانه سنتی در این شهرستان صادر شده و 15 واحد دیگر نیز برای دریافت پروانه فعالیت اقدام کرده و 13 رستوران هم در سطح شهرستان فعال است که در برخی از آنها همزمان با ارائه غذا و نوشیدنی، قلیان ارائه می‌شود.
وی اظهار داشت: ساماندهی و نظارت بر قلیان سراها توسط کمیته مبارزه با مواد مخدر متشکل از شبکه بهداشت و درمان، صنعت، معدن و تجارت، فرماندهی انتظامی، اعضای کمیسیون بهداشت، صدا و سیما و سازمان‌های مردم نهاد مرتبط با دخانیات است که هر کدام نقش اساسی در فرآیند کنترل و محدودیت بر عرضه قلیان ایفا می‌کنند.

قادری با اشاره به اینکه در سال 1394 دولت مصوبه عملیات جمع آوری کامل قلیان سراها را صادر کرد، افزود: از طریق اطلاع رسانی عمومی و درخواست از داوطلبان عدم عرضه، از ادامه فعالیت این صنف جلوگیری شد.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت گفت: به دنبال مراجعه های مکرر مبنی بر آموزش و نظارت با شرایط خاص به جای تعطیلی آنها، فعالیت قلیان سراها از نو گرفته شد.
وی بحث امرار معاش صاحبان قلیان سراها را هم عامل دیگر فعال شدن دوباره این مکان‌ها دانست و عنوان کرد: هم اکنون مخارج بیش از 200 خانوار شامل جمعیتی بالغ بر یکهزار نفر از این راه تأمین می‌شود.
قادری گفت: در اردیبهشت امسال در کارگروه مبارزه با مواد مخدر شهرستان نحوه نظارت بر عرضه قلیان سراها مشخص شد و بر اساس آن نصب دوربین مدار بسته، ساعت کاری مشخص، عدم عرضه به افراد زیر 18 سال، عدم تبلیغ و نصب تابلو انجام می‌شود.
وی ابراز امیدواری کرد که با نظارت بیشتر توسط کمیته مبارزه با مواد مخدر و اعمال محدودیت بر نحوه عرضه قلیان، از آسیب‌های اجتماعی این پدیده جلوگیری شود.
برخورد چکشی با قلیان سراها جواب نمی‌دهد
معاون توسعه و برنامه ریزی فرماندار مهاباد گفت: تجربه سال های گذشته نشان می‌دهد که برخورد چکشی با قلیان سراها و پلمب کردن آنها باعث می‌شود، مصرف قلیان به خانه باغ‌ها و سفره خانه‌های زیرزمینی منتقل شود که در این صورت نظارتی بر آنها صورت نمی‌گیرد.
خشایار صنعتی افزود: تنها راهکار اجرایی مقابله با رشد سریع قلیان سراها، افزایش نظارت‌ها بر فعالیت این اماکن و محدود کردن تدریجی آنها در یک بازه زمانی مشخص است و وارد شدن انجمن‌ها و تشکل‌های مردم نهاد و رسانه‌ها در خصوص نهادینه کردن فرهنگ «نه به قلیان و استعمال دخانیات» کارساز به نظر می رسد.
وی اضافه کرد: این فرهنگ نیز زمانی نهادینه می شود که زیان‌های استعمال قلیان به بطن جامعه و در بین خانواده‌ها ترویج پیدا کند و در این خصوص نهادهای مدنی می‌توانند مفیدتر و تاثیرگذارتر از دستگاه‌های دولتی عمل کنند.

وی با اشاره به دلایل جامعه شناختی افزایش تمایل به مصرف مواد دخانی در جامعه ما در مقایسه با ادوار گذشته نیز گفت: تغییر الگوهای تربیتی خانواده‌ها از پدرسالاری به مادرسالاری و حتی فرزندسالاری، کوچک شدن خانواده‌ها، مهاجرت به شهرها، مکانیزاسیون کشاورزی و دامداری و نیاز کمتر به نیروی کار، استفاده بی رویه از ماهواره و فضای مجازی باعث تغییراتی در رفتار خانواده‌ها شده که یکی از این تغییرات تمایل به استعمال قلیان در بین نسل جوان است.
وی اضافه کرد: امروز نسل جوان از بحران هویت رنج می‌برد و همین امر باعث شده برای یافتن این هویت و تعریفی برای جایگاه هویت خود، ورود به مکان‌های خاص را تجربه کند که یکی از این اماکن قلیان سراها و و همنشینی های دورهمی در این اماکن است.
معاون توسعه و برنامه ریزی فرماندار مهاباد گفت: در این فرهنگ تربیتی جدید که به شدت نیازمند بازنگری دوباره است، استفاده و استعمال دخانیات به ویژه قلیان مانند گذشته قبح و زشتی خود را از دست داده است.
وی اظهار داشت: بسیاری از انجمن‌ها و نهادهای مدنی فعالیت خود را به مسائل زیست محیطی و جمع آوری کمک‌های مردمی برای نیازمندان متمرکز کرده اند و کمتر در زمینه فرهنگی سازی «نه به قلیان» وارد عمل شده اند و همین امر باعث وجود یک خلاء فرهنگی در این زمینه شده است.
وی با اشاره به راه اندازی دبیرخانه کارگروه مبارزه با مواد مخدر شهرستان در فرمانداری افزود: صاحب نظران و فعالان مدنی می‌توانند نظرها و پیشنهادهای خود را در زمینه مقابله با گسترش استعمال قلیان و سایر مواد دخانی و مخدر را به این کارگروه ارائه دهند.
جامعه ما از سنتی به مدرن در حال گذار است
رئیس اداره بهزیستی مهاباد گفت: جامعه ما از قالب سنتی به مدرن در حال گذار است و تغییر از سنت به مدرینه به عنوان یک مقوله جامعه شناختی نیازمند مهارت آموزی است.
یوسفی اظهار داشت: هنوز هم بسیاری از خانواده ها مهارت‌های ساده زندگی در این دنیای مدرن را کسب نکرده اند و نمی‌دانند که چگونه می‌توانند فرزندان خود را برای دنیای جدید تربیت و آموزش دهند و همین نکته باعث شده است تا نتوانند راهکاری مناسب برای مقابله با استعمال دخانیات در بین نسل‌های جوان پیدا کنند.
وی با اشاره به تفاهم نامه بهزیستی و آموزش و پروش در خصوص آموزش‌های فرزندپروری برای اولیای دانش آموزان، از خانواده‌ها خواست این مهارت‌ها را در بین اعضا تقویت کنند تا بتوانند فرزندان شایسته، خلاق و مطالبه گر را تربیت و تحویل جامعه بدهند.
معاون توسعه و برنامه ریزی فرماندار مهاباد نیز گفت: بسیاری از خانواده‌ها به دلیل اینکه فرزندان آنان بیکار هستند، برنامه خاصی برای پرکردن اوقات فراغت آنان ندارند و رفتارهای فرزندان خود را کنترل نمی‌کنند.
صنعتی افزود: بسیاری از جوانان بیکار در طول روز می‌خوابند و در ساعت‌های شب را بیدار و همراه دوستان و همسالان خود سپری می‌کنند که همین امر باعث می‌شود کنترل خانواده‌ها بر روی فعالیت فرزندان در طول شبانه روز کمتر شود.
وی اضافه کرد: آزاد بودن فرزندان به ویژه پسران در ساعت‌های بعد از نیمه شب و سپری کردن اوقات در این ساعت در کلوپ ها و سفره سرهای سنتی باعث افزایش تمایل آنان به مصرف مواد دخانی به ویژه سیگار و قلیان می‌شود.
وی نیز از خانواده‌ها خواست، با راهکارهای مناسب و اصولی بیشتر از فرزندان خود مراقبت کنند تا در دامن اعتیاد به مصرف مواد دخانی و مواد مخدر گرفتار نشوند؛ البته اگر خودشان در وادی نباشند.
دکه‌ها و سفره خانه‌های زیادی هستند که پشت شیشه تبلیغ انواعی از تنباکو را ارائه کرده و قلیان را به مشتریان معرفی می‌کنند و برخی بدون توجه به سلامت انسان‌ها، قلیان را ساعتی میهمان جمع خانوادگی می‌کنند و سلامت خود را با ذغال داغ و تنباکوهای سرطان زا دود می‌کنند.
در هفته مبارزه با موادمخدر با شعار «نه به دخانیات، آری به ورزش» که از 31 خرداد تا هفتم تیر تعیین شده است باید عزمی همگانی برای مقابله با قلیان و آسیب‌های ناشی از این معضل خاموش در جامعه شروع شود و این نهضت در طول سال تداوم داشته باشد تا همه گیر گردد.
3020/‌‬ 9903/‌‬6185/‌3072