بزرگنمايي:

پیام آذری - تبریز - ایرنا - ارس، طولانی ترین رودخانه داخلی ایران با آب خروشان امروز حال و روز خوشی ندارد و به دلیل آلودگی در مسیر خود به دومین چالش بزرگ زیست محیطی منطقه شمالغرب پس از دریاچه ارومیه تبدیل شده است.

کارشناسان مسایل زیست محیطی می گویند این رودخانه پرآب به طول یک هزار و 72 متر که به عنوان مرز بین ایران با جمهوری های آذربایجان و ارمنستان نیز شناخته می شود، به دلیل ورود پساب های صنعتی از سمت ارمنستان به شدت با مشکلات بسیار زیست محیطی و بهداشتی مواجه شده است که اگر برای جلوگیری از ادامه این روند تدبیر و تصمیمی مناسب اتخاذ نشود، آینده ای ناخوشایند همچون آثار منفی خشک شدن دریاچه ارومیه در انتظار مردم استان های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل خواهد بود.
از این دیدگاه با توجه به موقعیت جغرافیایی رودخانه ارس که آثار و تبعات محیط زیستی آن هر سه کشور ایران، آذربایجان و ارمنستان را درگیر می کند، اگر مسئولان کشوری در وزارت خانه های امور خارجه، نیرو، کشور و سازمان حفاظت از محیط زیست به صورت اورژانسی برای جلوگیری از روند موجود دست به کار نشده و با رایزنی های سیاسی و دیپلماتیک در این رابطه وارد میدان نشوند، فردا بسیار دیر خواهد شد.
نقطه قابل توجه و تامل در زمینه مشکلات زیست محیطی ارس مربوط به طولانی شدن ورود پساب های صنعتی از خاک ارمنستان به این رودخانه است، به طوری که بنا به گفته مدیرکل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی این مشکل از سال 1385 شروع شده و تاکنون نیز ادامه دارد.
حمید قاسمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، منشاء این آلودگی را پساب های حاصل از فعالیت معدن مس در ارمنستان اعلام کرد و افزود: ادامه این روند علاوه بر آلودگی شدید آب رودخانه ارس، موجب تغییر اکوسیستم منطقه و آثار زیان بار به اراضی کشاورزی شده است.
وی، ادامه ورود پساب های صنعتی از جمهوری ارمنستان به بستر رودخانه ارس را تهدید بسیار جدی برای محیط زیست و سلامت مردم منطقه عنوان و اظهار کرد: اگر این آلودگی ها متوقف نشود، بدون تردید در آینده ای نزدیک خطرهای جدی متوجه محیط زیست و سلامت بخش کشاورزی، دامی و انسانی خواهد بود.
قاسمی با اشاره به نمونه برداری های مختلف اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی از آلودگی رودخانه ارس، یادآور شد: به دلیل وجود فلزات بسیار سنگین ناشی از ورود پساب های صنعتی و نیز حالت تجمعی آن در طی مسیر رودخانه، از بین رفتن آنها غیرممکن است.
وی ادامه داد: اکنون ماهی های رود ارس به دلیل ورود این آلایندگی های صنعتی سنگین در حال انقراض بوده و اگر آماری در این رابطه تهیه شود، متوجه کاهش شدید گونه های جانوری در بستر رودخانه خواهیم شد.
قاسمی از همکاری نکردن مسئولان جمهوری ارمنستان برای جلوگیری از ورود پساب های صنعتی به رود ارس خبر داد و گفت: با وجود اینکه پیشنهادها و رایزنی های مختلفی با مقام های ارمنی در این خصوص صورت گرفته، اما نتیجه ای که انتظار می رفت حاصل نشده است.
وی با اشاره به مسئولیت وزارت نیرو در خصوص مقابله با آلودگی رودخانه ارس، اظهار کرد: با وجود اینکه وزارتخانه ها و سازمان های مختلفی در این رابطه از سال ها قبل فعال بوده اند اما مسئولیت پیگیری آن به عهده وزارت نیرو گذاشته شد و قرار بود در فواصل زمانی این مسئولیت به سایر ارگان های نیز واگذار شود که تاکنون چنین نشده است.
مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز در این رابطه به برگزاری نشست های مختلف بین مسئولان جمهوری آذربایجان و وزارت نیرو اشاره کرد و گفت: تاکنون در این زمینه 20 نشست هماهنگی برای جلوگیری از آلودگی رود ارس برگزار شده است که نشان می دهد دو طرف برای حل موضوع توافق دارند.
غلامرضا هاشمی با بیان اینکه مسئولان جمهوری ارمنستان ابتدا هرگونه آلودگی ارس از جانب صنایع خود را انکار می کردند، افزود: با برگزاری این نشست ها اکنون مسئولان این جمهوری به آلودگی ارس ناشی از ورود پساب های صنعتی از جانب کشور خود اذعان کرده و بر اقدام های مشترک با ایران برای حل مشکل توافق کرده اند.
وی اظهار کرد: بر این اساس جمهوری ارمنستان برنامه راه خروج پساب ها با نصب دستگاه های پایش به ارزش دو میلیون دلار را شروع کرده و مشغول پاکسازی است که این پایش ها به صورت مشترک بین ایرن و این جمهوری در دست اقدام می باشد.
هاشمی ادامه داد: بر اساس توافقات صورت گرفته و برنامه ریزی های مشترک ، مقام های جمهوری ارمنستان اعلام کرده اند تا سال 2017 برنامه پاکسازی رود ارس را به اتمام می رسانند.
به گفته وی، با اجرای این برنامه مشترک، حجم پساب های ورودی به رودخانه ارس نسبت به سال های گذشته کمتر شده است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی با رد اظهارات مربوط به کاهش حجم پساب صنعتی ورود به ارس از خاک ارمنستان گفت: نمونه برداری های مستمر از آب ارس نشان می دهد که هیچ تغییری از لحاظ میران آلودگی موجود در آب این رودخانه راهبردی روی نداده است.
حمید قاسمی، تعهدات ارمنستان مبنی بر پاکسازی ارس از هر گونه آلودگی زیست محیطی تا سال 2017 را غیرواقعی دانست و گفت: با شرایط فعلی بعید است چنین تعهدی عملی شود و ما نباید منتظر بمانیم زیرا که هر لحظه و دقیقه به میزان آلودگی زیست محیطی منطقه به دلیل ورود پساب های صنعتی افزوده می شود و این مترادف با مرگ تدریجی رودخانه ارس است.
وی با بیان اینکه تحمل ما در این رابطه تمام شده است، خاطرنشان کرد: با توجه به تبعات بسیار منفی و مرگ بار ادامه روند آلودگی ارس و بی توجهی مقام های جمهوری ارمنستان، اگر اقدامات عملی در این زمینه به انجام نرسد باید جمهوری اسلامی ایران از طریق مراجع بین المللی مساله را پیگیری کند.
مدیرکل ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه کشورمان نیز ضمن تاکید بر ضرورت حل و فصل مشکلات زیست محیطی رودخانه مرزی ارس بین تهران و ایروان گفت: بی تردید ادامه روند موجود در این رودخانه مرزی شرایط زیست محیطی سال های آینده منطقه را بسیار وخیم می کند.
کاظم سجادی افزود: متاسفانه طی سال های اخیر ورود پساب های صنعتی از ارمنستان به رودخانه ارس موجب ایجاد مشکلات عدیده زیست محیطی شده که برای بخش های مختلف کشاورزی و بهداشتی منطقه بسیار نگران کننده است.
وی اظهار کرد: اگر برای جلوگیری از ورود پساب های صنعتی به این رودخانه کوتاهی شود، به مردم منطقه و نسل های آینده خیانت کرده ایم.
سجادی ادامه داد: باید با برگزاری نشست های مختلف با طرف های ارمنی و همچنین پیگیری های مستمر مسئولان آذربایجان شرقی این موضوع مهم در سریع ترین زمان ممکن حل و فصل شود.
گزارش از: سیدیحیی مرتضائی
2077/3038/518