پیام آذری - ایسنا/آذربایجان شرقی او را با جادوی دستانش در صحنه‌های بین‌المللی می‌شناسیم، خنیاگر خاموشی که سازش را چون فرزند عزیز کرده‌ای بر روی بازوانش گرفته و با نوازش عاشقانه سیم‌های ساز، ناله‌های آن را به جان می‌خرد.

استاد ساز «قوپوز» که کتاب‌هایش در آکادمی‌های موسیقی جمهوری آذربایجان به عنوان ماده درسی تدریس می‌شود و موسیقی عاشیقی را به صورت علمی و متدیک و در قالب نت به تحریر درآورده، نواختن ساز را با ساز امانتی دوستش و بدون نشستن پای مکتب ساز، آموخته است.
او، تکنیک‌های پنجه را از «حسین اسدی» یاد گرفته و کتاب «آذربایجان خلق موسیقی‌سی اساسلاری» نوشته موسیقی‌دان داهی «اوزییر حاجی بی اوف» را در معیت «یحیی اسماعیل‌ زاده» کار کرده و با تشکیل گروه موسیقی دالغا فعالیت حرفه‌ایش را تا کنون ادامه داده است.
به گزارش ایسنا، «چنگیز مهدی پور» بعد از آخرین کنسرتش در ایران که دهم دی ماه سال جاری با حضور «عالیم قاسم اوف» بلبل شرق در تبریز برگزار شد، از دوندگی برای برگزاری کنسرت در ایران خسته شده، چرا که معتقد است دیگر انرژی و کشش لازم را برای دوندگی در راه‌ ناهموار و سنگلاخی برگزاری کنسرت، ندارد و تصمیم گرفته است خودش را درگیر مجوز نکرده و کنسرت‌هایش را کم‌تر کند.
او می‌گوید به تازگی دو کنسرت در باکو و تبریز داشته است و تمامی بلیط‌های کنسرت تبریز که در سالن 1400 نفری برگزار می‌شد، از یک هفته قبل به فروش رفته و استقبال بسیار خوبی از این کنسرت شده و «عالیم قاسم اوف» هم از طرف برگزار کنندگان به این کنسرت دعوت شده بود.
او، استقبال مردم را خوب ارزیابی کرده و با بیان اینکه برای تمامی انواع موسیقی احترام قائل است، اظهار می‌کند: برخی سبک‌های موسیقی برای تمام مردم قابل درک است، اما شاید درک برخی سبک‌ها که جدی‌تر بوده و ریشه در احساسات و گذشته‌های یک ملت دارد، برای همه ممکن نباشد.
مهدی‌پور با گلایه از مناسب نبودن تبلیغات موسیقی عاشیقی، بیان می‌کند: اگر 10 گروه موسیقی کنسرت داشته باشند، هشت گروه موسیقی پاپ بوده و دو گروه هم شاید خیلی شناخته شده نباشند، رادیو و تلویزیون هم همین گروه‌ها را تبلیغ می‌کنند و طبیعی است که سبک‌های دیگر طرفداران بیشتری داشته باشند.

موسیقی عاشیقی، بلاتکلیف مانده است
او معتقد است که موسیقی عاشیقی هم این وسط بلاتکلیف مانده و مبلغان موسیقی عاشیقی کسانی هستند که از جان و مالشان گذشته‌ و به تنهایی آن را تبلیغ می‌کنند.
او، انتظاری از سایر کشورها ندارد و هر انتظار و خواسته‌ای که دارد از مملکت خودش است و ادامه می‌دهد: استقبال از موسیقی عاشیقی در سایر ممالک هم بسیار خوب است، بارها به واکنش افراد مختلف از سایر کشورها نسبت به این نوع موسیقی اشاره کرده‌ام، در یکی از اجراهایی که در آلمان داشتیم به دعوت فردی به نام بیپینگ که دکترای موسیقی داشت، به هلند رفتیم و بعد از پنج دقیقه اجرا به من گفتند که از نوع موسیقی که شما می‌نوازید، می‌توان فهمید که منطقه شما سرد سیر و کوهستانی بوده و ساکنان آن منطقه محروم هستند و پی بردن به جغرافیا و تاریخ یک منطقه از یک موسیقی پنج دقیقه‌ای حیرت‌آور است.
احساس کلمبیایی‌ها به موسیقی عاشیقی
او خاطره دیگری از احساس مردم کلمبیا نسبت به موسیقی عاشیقی دارد و در مورد یکی از اجراهایش به مناسبت روز استقلال کلمبیا در کلیسا و با حضور 1500 هنرجوی کلمبیایی، می‌گوید: پس از تمام شدن اجرایمان با جمعیت زیادی مواجه شدیم که برای بیان احساساتشان به ما صف کشیده بودند. در اسپانیا هم که من مقام هم کسب کردم و حدود دو هفته‌ای در آنجا اقامت داشتم، موسیقی‌دان‌های اسپانیایی اذعان می‌کردند که موسیقی شما انسان را به انسانیت دعوت می‌کند و حرف‌هایی از این قبیل بسیار شنیده‎ام.
مهدی‌پور، حدود 40 سالی است که تدریس می‌کند و به گفته خودش از حدود 30 سال قبل هم در صحنه‌های مختلف فعالیت جدی داشته است، او اظهار می‌کند: شب و روزمان را وقف این موسیقی کرده و برای حفظ این میراث پدری، شرمنده خانواده‌مان شده‌ایم، اما کاری کرده‌اند که بچه‌ها و جوانان ما به این موسیقی دهن کجی می‌کنند و این درد بسیار بزرگی است.
او با مقایسه موسیقی عاشیقی با دیگر موسیقی‌ها، بیان می‌کند: کشورهایی مثل ژاپن و چین سعی می‌کنند موسیقی پنتاتونیک (با پنج نت) و ضعیفشان را به زور در مخ آدم فرو کنند، اما طوری شده است که موسیقی ما که چنین قدرتمند و دارای هفت نت و هم رتبه با موسیقی جهان است، به موسیقی دهاتی‌ها و پیرمردها معرف شده است، در حالیکه در دانمارک اذعان می‌کردند که تا بحال چنین موسیقی حیرت انگیزی را نشنیده‌اند.
دهن کجی جوانان به موسیقی عاشیقی واقعا ناراحتم می‌کند
موسیقی ما که چنین قدرتمند و دارای هفت نت و هم رتبه با موسیقی جهان است، به موسیقی دهاتی‌ها و پیرمردها معرف شده است،
او می‌گوید: دهن کجی جوانان به موسیقی عاشیقی واقعا ناراحتم می‌کند، چرا که آن‌ها از آنچه من می‌دانم آگاه نیستند و من مسئولان را مقصر می‌دانم، ارشاد در هر بار برگزاری کنسرت 10 میلیون هزینه از من می‌گیرد، من اسم این را باج می‌گذارم، چنین چیزی در دنیا ممکن نیست، همین کارها را می‌کنند تا ما عقب نشینی کنیم و موسقی پاپ اینجا جولان دهد.
مهدی پور می‌گوید: منظور من این نیست که به موسیقی پاپ گوش نکنید، هم برای موسیقی پاپ و هم طرفداران آن احترام قایل هستم، اما موسیقی عاشیقی بخشی از فرهنگ ملت است، چرا باید نگرش‌ها به این موسیقی چنین باشد، من هم تلاش زیادی در این راه متحمل شده‌ام و برخی برخوردها ناراحتم می‌کند.
او می‌افزاید: من تمام تلاشم را برای احیا و حفاظت از موسیقی عاشیقی می‌کنم، اما کودکان یا هنرجویان پس از گذراندن کلاس‌های مادر کودک و به هنگام انتخاب ساز، باز هم سراغ سازهای معروف مثل گیتار می‌روند، چرا که این سازها را تبلیغ می‌کنند و این‌ها را بیشتر می‌شناسند، انگار که دست و پای من را بسته و به 10 نفر می‌گویند که بزنیدش.
نوازنده ساز «قوپوز» می‌گوید: امکان ندارد که یک جوان به گیتار بگوید ویولون، اما در نامیدن سازهای محلی و بومی حتما اشتباه می‌کند،سازهای خارجی تبلیغ شده‌اند، اما سازها و موسیقی ما نه!
مهدی‌پور تاکید می‌کند: تبلیغ موسیقی‌های ملی و بومی بر عهده دولت بوده و افرادی مثل من قدرت و توان مالی لازم برای تبلیغ و شناساندن آن را به مردم ندارند، من از جان و مالم مایه گذشته‌ام و بیش از این نمی‌توانم، من نمی‌توانم به هنرجویی که گیتار را انتخاب کرده است، بگویم این ساز را انتخاب نکن.
این نوازنده و مدرس ساز قوپوز می‌گوید: رو آوردن جوانان به سازهای خارجی به جای سازهای ملی، فاجعه بزرگی است و شاید یکی از دلایل این گرایش هم عدم توجه به موسیقی در فضاهای آکادمیک باشد. در تمامی نقاط دنیا، موسیقی در دست آموزش و پرورش بوده و دانش آموزان در کنار دروسی مانند ریاضی، یک واحد درسی تحت عنوان موسیقی دارند و باید به هنگام فارغ‌التحصیلی و اخذ دیپلم نواختن یک ساز را بلد باشند و این بدبختی بزرگی است که ما چنین برنامه‌ای در مدارس نداریم.
مهدی‌پور معتقد است که با بررسی اجمالی آثار بزرگان عرصه موسیقی، مانند «فکرت امیر اوف» یا «اوزییر حاجی بی اوف» به این نکته پی می‌بریم که واقعا دیگر موسیقی‌ها زیر چتر موسیقی عاشیقی هستند.
ورود برخی افراد غیرمتخصص به عرصه موسیقی و تعدد آموزشگاه‌های موسیقی
او با انتقاد از ورود برخی افراد غیرمتخصص به عرصه موسیقی و تعدد آموزشگاه‌های موسیقی می‌گوید: اگر بخواهم از اساتید موسیقی در این شهر که واقعا شایستگی تدریس را دارند، نام ببرم، به 20 نفر نمی‌رسند و این در حالی است که در هر رشته حداقل به 35 استاد متخصص نیاز داریم، اما هر کسی از راه رسیده یک آموزشگاه تاسیس می‌کند و بعید به نظر می‌رسد که این رفتارها غیرعمدی باشد، صاحبان آموزشگاه هم برای تامین مخارج و هزینه اجاره از هر فردی برای تدریس موسیقی دعوت به همکاری می‌کنند و کیفیت موسیقی تنزل پیدا می‌کند.
عده‌ای گفتند که نت نویسی برای این موسیقی، خیانت است
این نوازنده قوپوز از واکنش‌ها نسبت به نت نویسی برای موسقی عاشیقی می‌گوید: عده‌ای گفتند که نت نویسی برای این موسیقی، خیانت است و من هم اعلام کردم که به موسیقی عاشیقی خیانت نکرده‌ام، اگر ما این سبک را جزو موسیقی می‌دانیم، اصول حاکم بر موسیقی عاشیقی هم درست شبیه اصول موسیقی دنیا است.
او هدف از نوشتن نت برای موسیقی عاشیقی را جهانی کردن و حمایت دنیا از این موسیقی، عنوان می‌کند و معتقد است که امروزه مرزها در موسیقی از میان برداشته شده است و تاکید می‌کند: ما هم باید تلاش کنیم که با پیروی از اصول موسیقی در جهان، آن را به دنیا بشناسانیم.

او معتقد است که دوران عاشیقی تمام شده و عاشیق‌ها هنوز هم داستان 500 سال قبل را برای امروزی‌ها تعریف می‌کنند و می‌افزاید: آیا عاشیق‌ها حرف تازه‌ای برای گفتن دارند؟، ما بخشی از تاریخ ادبیاتمان را مدیون داستان‌هایی هستیم که عاشیق‌ها نقل کرده‌اند، اما ملت ما امروزه باسوادتر از عاشیق‌ها هستند و در گذشته برعکس بود.
او می‌گوید: «اوزان‌ها» قبل از عاشیق‌ها بودند، اما با روی کار آمدن عاشیق‌ها مردم دیگر «اوزان‌ها» را به مجالسشان راه نداده و آن‌ها را «یانشاخ» به معنی پرحرف و وراج نامیدند، چرا که عاشیق‌ها چیزهای جدیدتری برای عرضه به مردم داشتند، اما ادبیات عاشیقی متفاوت از موسیقی عاشیقی است.
وی می گوید: هر چند عاشیق‌ها در گذشته هم شاعر، هم نوازنده، هم بازیگر و هم نقال بودند، اما این کار با سلیقه مخاطب امروزی همخوانی ندارد و بازیگران و هنرمندان زیادی برای این کار تربیت شده‌اند و هدف من پاسخ دادن به نیاز تنوع طلبی مخاطب بوده و امروزه همه چیز مانند پزشکی تخصصی شده است و اینکه یک فرد همه چیز را عهده‌دار شود، درست نیست.
مهدی‌پور، داوری جشنواره موسیقی عاشیقلار را نپذیرفته و معتقد است که اکیپ‌هایی در این جشنواره کار می‌کنند که سبب می‌شوند عدالت برقرار نشود و می‌گوید: اکیپ‌ها و افرادی را که می‌توانم با آن‌ها کار کنم را اعلام کرده‌ام و همین از دست من برمی‌آید، فاصله آرای داوران برای من قابل قبول نیست.
او معتقد است که باید قبل از برگزاری جشنواره، آیین نامه‌ای تدوین شده و هدف از برگزاری آن مشخص شود و ادامه می‌دهد: باید ببینیم که آیا برنامه‌ای برای نوآوری در موسیقی عاشیقی داریم یا می‌خواهیم با همان موسیقی عاشیقی چند صد سال قبل، پیش برویم؟، این کار متخصص ندارد و با وجود صداقت و دلسوزی عده‌ای از دوستان، برخی دیگر وارد میدان شده و کارها را خراب می‌کنند.
انتهای پیام
گفت‌وگو از نسرین سوار-خبرنگار ایسنا در آذربایجان شرقی