بزرگنمايي:

پیام آذری - دوران هشت‌ساله جنگ تحمیلی مرحله‌ای خاص و بسیار متفاوت از تاریخ معاصر است که شاید سال‌های بعد اهمیت و حساسیت آن بیشتر به چشم بیاید. تجربه دفاع مقدس در کنار همه تهدیدهای تلخ و دردناک، فرصت‌هایی درخشان و افتخارآفرین را نیز رقم زد و موجب شکوفایی شخصیت‌ها و استعدادها و بروز فضیلت‌ها و ارزش‌های درونی شد.
در این میان نقش زنان چه در حضور مستقیم میدانی و چه در اثر غیرمستقیم و پشت جبهه کمتر موردتوجه قرارگرفته و مخصوصاً بانوانی که خود در خط اول و مواجهه رویارو در متن حوادث و رویدادها بوده‌اند شایسته پژوهش و مطالعه دقیق‌تر به نظر می‌رسد. 
خوشبختانه مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، کار خود را در این زمینه آغاز کرده و یکی از آثاری که با نام «شماره پنج» برای بررسی نقش زنان در مقاومت آبادان به چاپ رسانده بسیار خواندنی است. این کتاب روایت خانم فاطمه جوشی است که تجربه دقیق و جذاب حضور خود در حوادث دوران انقلاب و جنگ را به زیبایی و ظرافت نقل کرده و اطلاعات دست‌اول و نکات مهمی را به خواننده منتقل می‌کند.
من خود به دلایلی - که گفتن نمی‌خواهد - معمولاً در برابر این‌گونه آثار از تاریخ شفاهی با این پرسش و تردید ابتدایی مواجه هستم که صاحب اثر چه قدر گرفتار تعارفات معمول و شعارهای رسمی بوده و حتی اگر او خود همه‌چیز را صریح و راحت گفته باشد ناشر تا چه اندازه نسبت به واقعیت‌های تاریخی وفادار بوده و سانسور و حذف را بر کتاب تحمیل نکرده است؟
در کتاب «شماره پنج» وقتی نویسنده از حوادث قبل از انقلاب سخن می‌گوید به‌سادگی و شفافیت به بی‌حجابی خود در نوجوانی اشاره دارد و بعد هم از کتاب زهرا رهنورد و سخنرانی‌های هاشم آغاجری نام می‌برد و به همین روانی و صراحت تحولات فکری خود و انتخاب حجاب و فعال شدن در هسته‌های مبارزه و پیوستن به سپاه و بسیج را تشریح می‌کند. این رویکرد به‌طور طبیعی به خواننده اطمینان نسبی می‌دهد و بر اعتماد او به اثر می‌افزاید و به همین دلیل شیرینی و جذابیت خاطرات را در فصول بعد دوچندان می‌کند.
کتاب سرشار است از داستان‌های بسیار خاص و خاطرات متفاوت و انحصاری از مسائل و اتفاقاتی که در متن دفاع مقدس جاری بوده‌اند اما کمتر دیده‌شده یا موردتوجه قرارگرفته‌اند.
برخی از این خاطرات فوق‌العاده غمناک‌اند و بار درد و اندوه دارند و برخی نیز دارای چاشنی طنز یا ظرافت‌هایی شوخ طبعانه هستند که در کنار هم قطعه‌های پازلی برای شناخت کامل‌تر یک مرحله تاریخی حساس را کامل می‌کنند؛ از حضور نیروهای منافق سازمان مجاهدین خلق به‌عنوان پرستار در بیمارستان برای جاسوسی از مجروحان و فعالیت‌های تخریبی تا شرکت دختری جوان در امتحان رانندگی برای گرفتن گواهینامه در زیر بمباران و فضای متشنج جنگی و از خاطره دیدار خصوصی با امام در قم تا دشواری خبردادن شهادت رزمندگان به خانواده‌هایشان که در ماجرای تکان‌دهنده مرزوق به اوج می‌رسد.
مهم‌ترین خصوصیت کتاب ذکر مفصل جزییات از پشت پرده‌ها و شیوه کارگروه‌های انقلابی و نوع روابط زنان و مردان و کیفیت حضور جمعی از دختران جوان در صحنه جدی حضور اجتماعی و نقش‌آفرینی است و اطلاعات دقیقی که در پیرامون حوادث مهمی چون آتش‌سوزی سینما رکس یا حصر آبادان ارائه می‌شود به دلیل حضور مستقیم راوی اهمیت فراوان دارد.
کتاب «شماره پنج» در عین آن‌که جذابیت یک داستان بلند را داراست، به خواننده کمک می‌کند تا باورها و دغدغه‌های نسل گذشته را بیشتر درک کند و حال و هوای اجتماعی و فرهنگی دوران انقلاب و جنگ را بهتر بشناسد.