بزرگنمايي:

پیام آذری - ایرنا / مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی گفت: با بررسی های انجام شده تنها 14 درصد از مجموع مساحت کنونی ربع رشیدی تبریز قابل احیا است.
احمد حمزه زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در نشست ستاد احیای ربع رشیدی تبریز، مساحت عرصه و اعیانی این اثر باستانی و تاریخی در تبریز را طبق اسناد کهن بیش از 90 هکتار اعلام و اظهار کرد: اما این محل در طول هفت قرن همواره مورد تهاجم و دستبرد حکومت ها و جوامع محلی قرار گرفته و در زمان حاضر کمتر از 13 هکتار آن قابل احیا است.
به گفته وی در سال های اخیر و با مساعدت نهادها و ارگان های مختلف بیش از یازده هکتار این مجموعه تملک و آزادسازی شده است.
حمزه زاده با اشاره به اجرای پنج فصل کاوش‌های باستان‌شناسی در مجموعه ربع رشیدی، ادامه داد: این مجموعه در سال 1354 در فهرست آثار ملی ثبت شده و در فهرست موقت یونسکو برای ثبت جهانی قرار گرفته که نیازمند آزادسازی اراضی است.
وی جلوگیری از ساخت و سازها در حریم محوطه و تلاش برای تملک اماکن واقع در حریم از جمله پمپ بنزین خیابان عباسی را از رویکردها و اهداف اصلی میراث فرهنگی آذربایجان شرقی برشمرد.
حمزه زاده اراضی محوطه ربع رشیدی را بسیار مهم و حساس از نظر باستان شناسی یاد کرد و گفت: به دلیل اهمیت موضوع راه دسترسی از کف خیابان تا برج ربع رشیدی با پلکان های چوبی و با فاصله از سطح خاک پوشانده شده است تا مراقبت های لازم و کافی از این محوطه به عمل آید.
وی گفت: هر گونه اقدام مرمتی و ایجاد امکانات رفاهی برای گردشگران در ربع رشیدی با استفاده از سازه های برگشت پذیر به طبیعت ممکن است.
استاندار آذربایجان شرقی نیز در این نشست، کمیته ای تخصصی متشکل از نمایندگان استانداری، شهرداری تبریز، اوقاف و امور خیریه و میراث فرهنگی استان را مامور تدوین سند احیای ربع رشیدی کرد.
مالک رحمتی با بیان اینکه در مرحله نخست احیای این مجموعه تاریخی باید مسئله دارایی‌ها، گردشگری و تملک اراضی آن حل شود، افزود: با تدوین طرح عملیاتی احیای این مجتمع نقشه و مسیر راه احیای آن مشخص می‌شود.
محوطه تاریخی ربع رشیدی که از آن به عنوان نخستین دانشگاه بین المللی جهان یاد شده و قدیمی ترین موقوفه ایران است، در قرن هشتم هجری قمری به دستور خواجه رشیدالدیـن فضل الله همدانی ساخته شد و به همین علت این شهرک را رشیدیه یا ربع رشیدی نامیدند که در زمان حاضر به جز چند بنای فرو ریخته متعلق به دوره صفویه، چیز دیگری از آن همه عظمت و زیبایی باقی نمانده است.
هم اکنون تپه ای گردمانند در قسمت شمال شرقی تبریز و در دامنه کوه سرخ و سر به فلک کشیده عینـالی ( عون بن علی ) و در انتهای خیابان عباسی به چشم می خورد که حدود 700 سال پیش شهرکـی زیبا و باشکوه، دارای 35 هزار واحد مسکونی و یکهزار و 500 مغازه و حمام بهداشتی و کارخانه های نساجی، رنگرزی، کاغذسازی و ضرب سکه بود و جمعیتی بالغ بر 150 هزار نفر در آن سکونت داشتند.
این شهرک دانشگاهی در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد در سطح جهان و به عنوان یک مرکز علم، صنعت، پرورش طبیبان و دانشمندان زبانــزد تاریخ نویسان بود.
محوطه باستانی و کاوشگاه ربع رشیدی با شماره 943 در سال 1354 شمسی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و آنچه که امروز از این اثر ملی مشاهده می‌شود، بخشی از بازمانده‌های مجموعه ابواب البرّ ایلخانی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی مربوط به قرن هشتم و نیز بقایایی از یک قلعه متعلق به اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری است که بنا به گفته کارشناسان، کاوشگاه ربع رشیدی بیشتر به لحاظ مجموعه ابواب‌البرّ رشیدی روزگار خواجه رشیدالدین در عالم اسلام اشتهار دارد.