پیام آذری- پایان سال تحصیلی و آغاز ثبت نام دانش‌آموزان در مدارس به عنوان یکی از
پیش درآمدهای سال تحصیلی جدید، همواره با موانع و مشکلاتی روبرو بوده که
رفع آن نیازمند عزم جدی در حوزه تعلیم و تربیت و نظام آموزشی است.
آنچه این روند را بیش از پیش با سختی‌ها و موانعی بیشتر روبرو کرده،
وجود برخی کمبودها و محدودیت‌ها در کنار رفتارهای سلیقه ای و کاستی‌های
مدیریتی در نظام آموزشی به ویژه در شهرستان هاست.
وجود مدارس دولتی، هیات امنایی و غیردولتی با مدیریت‌ها و شرایط و ضوابط
ثبت‌نام متفاوت، خانواده‌های دانش‌آموزان را سردرگم کرده و خانواده‌ها هر
روز با مشکلی جدید در این زمینه روبرو می‌شوند.
رشد جمعیت دانش‌آموزان در یک دهه اخیر و پیدایش مدارس با عناوین مختلف،
مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کرده، به طوری که امروز برای ثبت نام در مدرسه،
باید از هفت خوان رستم گذشت و در پایان اگر شرایط مهیا بود آن وقت برای نام
نویسی اقدام کرد.
شهرستان 260 هزار نفری مراغه و والدین مراغه‌ای نیز از این مشکلات
مستثنی نبوده و اولیا باید برای نام نویسی فرزندان خود حتی مجبور به تغییر
محل سکونت و یا صرف هزینه‌های غیرمنطقی شوند.
سرپرست آموزش و پرورش شهرستان مراغه در این باره می گوید: این شهرستان
با وجود تحصیل بیش از 48 هزار دانش آموز در مقاطع مختلف تحصیلی، با کمبودها
و محدودیت‌هایی در فضای آموزشی در شهرک های اقماری روبرو بوده و والدین
ساکن در این شهرک ها همواره با مشکل ثبت نام مواجه هستند.
محمود رضایی، تراکم مدارس در داخل شهر را یکی از دلایل کمبود فضای
آموزشی در این شهرستان عنوان کرد و اظهار داشت: تراکم مدارس در داخل
شهر موجب شده تا خانواده های دانش‌آموزان ساکن در شهرک‌های اقماری، برای
تحصیل فرزندان خود، اقدام به ثبت‌نام آنان در این مدارس کنند که این امر
زمینه ساز بروز مشکلاتی شده است.
وی گفت: توسعه فضاهای آموزشی با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای، فقط با حمایت نهادها و نیز خیران مدرسه ساز ممکن خواهد بود.
وجود مدارس دولتی به عنوان جز جدایی ناپذیر نظام آموزشی
در قانون اساسی یکی از مظلوم‌ترین بخش های دستگاه تعلیم و تربیت در
سال‌های اخیر بوده است.
فرسوده شدن این مدارس در طول سالیان متمادی، زمینه‌ساز افزایش هزینه‌های
نگهداری آنها شده و کمبود بودجه‌های نوسازی، تعمیر و نگهداری؛ این مدارس
را که در گذشته محل پرورش استعدادهای ناب و شخصیت های فاخر کشورمان بوده
اند، با بحران روبرو کرده است.
در شهرستانی مثل مراغه، بیش از نیمی از مدارس دولتی فرسوده بوده و نیاز
به تعمیر و نوسازی اساسی دارند و این نیازمند بودجه‌ای ویژه و یا حمایت
خیران است.
با توجه به پایین بودن میزان مشارکت‌های مردمی در تامین هزینه‌های
اینگونه مدارس، دریافت وجه از ثبت‌نام کنندگان در واقع از امر «اختیاری» به
«اجبار» و «الزام» تبدیل شده و در برخی موارد مبالغ مطالبه شده از والدین
چندین برابر مدارس هیات امنایی است؛ از همین رو مشکل نام نویسی در مدارس
این بار در مدرسه های دولتی سرباز می کند و چون اقشار کم درآمد مشتری این
مدارس و در پرداخت وجوه مطالبه شده ناتوان هستند، لذا این مشکل بیشتر در
جامعه بازخورد می یابد.
حسین علیزاده، یکی از والدین دانش‌آموزانی که فرزند خود را در مدرسه‌ای
دولتی نام نویسی کرده است، به ایرنا گفت: مدرسه‌های دولتی دارای کلاس‌هایی
با جمعیت بیش از 40 نفر بوده و فاقد برخی امکانات آموزشی هستند.
وی افزود: کمبود امکانات در مدارس دولتی موجب می شود مدیران این نوع
مدارس خواستار دریافت مبالغی با عنوان مشارکت مردمی برای تامین بخشی از
نیازهای آموزشی آن شوند.
وی اضافه کرد: در این مدارس، با وجود اینکه از سوی آموزش و پرورش دریافت
این مبالغ اختیاری عنوان می شود، لیکن درصورت عدم پرداخت نقدی آن، از ثبت
نام دانش آموزان خودداری می شود.
یکی از راهکارهایی که در سال های اخیر برای خودگردانی مدارس ابداع شد
ایجاد مدارس هیات امنایی بود، این مدارس به عنوان ابتکاری جدید در ایجاد و
راه اندازی مدارس جدید برای پرکردن شکاف موجود بین مدارس دولتی و غیردولتی
با سیستم مدیریتی نیمه دولتی است.
این نوع مدارس با ایجاد برخی امکانات آموزشی و کمک آموزشی با بهره گیری
از مشارکت مالی خانواده‌ها، زیرنظر آموزش و پرورش اداره و مدیریت می‌شود و
در تامین هزینه های عمرانی و آموزشی تا حدودی مستقل است.
مدارس هیئت امنایی با دریافت شهریه ای سالانه از 700 هزار تا 1.5
میلون تومان، اقدام به ثبت نام از دانش آموزان در مقاطع تحصیلی مختلف می
کند و با توجه به اینکه برخی از خانواده ها با سطح درامدی متوسط می خواهند
فرزندانشان در فضایی با امکانات بیشتر و بهتر از مدارس دولتی و با شهریه ای
کمتر از مدارس غیرانتفاعی تحصیل کنند، ثبت نام در این فضاهای آموزشی را
ترجیح می دهند.
وجود این شرایط مناسب تر مالی نسبت به مدارس غیردولتی با شهریه های
چندین میلیون تومانی، خانواده ها را ترغیب به نام نویسی فرزندان خود در
آنها کرده و تمایل بیشتر به این مدارس پس از مدرسه های دولتی، مشکلاتی را
در نام نویسی از دانش آموزان ایجاد کرده چراکه ظرفیت این مدارس محدود بوده و
نام نویسی از تمامی دانش آموزان در این مدارس غیرممکن است.
همانطور که گفته شد تعداد محدود این گونه مدارس که بیشتر آنها در مناطق
درون شهری واقع شده با توجه به استقبال بیشتر خانواده ها، ثبت نام را با
مشکلات و دغدغه های بسیاری روبرو کرده است و برخی اعمال سلیقه ها از سوی
مدیران مدارس هیئت امنایی که گاه با اختیاراتی از سوی آموزش و پرورش همراه
است، موجب می شود برخلاف قوانین و عرف موجود از جمله محدوده مکانی و سکونت
دانش آموزان متقاضی، روند ثبت نام در این مدارس مخالفت و نارضایتی بیشتر
خانواده هایی را به دنبال داشته باشد که موفق به ثبت نام فرزندان خود در
این مدارس نشده اند.
رقیه محمدی، والدین یکی از دانش آموزانی است که موفق به ثبت نام در
مدارس هیئت امنایی نشده است و به ایرنا گفت: با وجود اینکه محل سکونت
خانواده من در فاصله ای کمتر از 200 متر از مدرسه هیئت امنایی است، این
مدرسه از ثبت نام فرزند دانش آموز من خودداری می کند.
وی افزود: این در حالی است که براساس قانون، اولویت ثبت نام با دانش آموزانی است که در محدوده مکانی این مرکز آموزشی سکونت دارند.
وی اضافه کرد: برخی مدیران مدارس، به جای پذیرش دانش آموزان بر
اساس اولویت محل سکونت، اقدام به ثبت نام دانش آموزانی کرده اند که محل
سکونت آنان چندین کیلومتر با این مدرسه فاصله داشته یا ساکن شهرهای همجوار
هستند.
سرپرست آموزش و پرورش مراغه نیز با بیان اینکه هم اکنون 13 مدرسه هیئت
امنایی با بیش از سه هزار دانش آموز در این شهرستان فعال هستند، افزود: در
سال تحصیلی گذشته به دلیل وجود محدودیت ظرفیت پذیرش دانش آموزان در این
مدارس، بیش از یک هزار دانش آموز موفق به ثبت نام در این نوع مدارس نشدند.
رضایی افزود: افزایش مدارس هیئت امنایی در یان شهرستان باید با مجوز
وزارت آموزش و پرورش و نیز مصوبه شورای آموزش و پرورش این شهرستان انجام
گیرد.
وی با اشاره به وجود مشکلاتی در ثبت نام دانش آموزان در مدارس هیئت
امنایی اضافه کرد: واحد بازرسی آموزش و پرورش به صورت روزانه آماده دریافت و
رسیدگی به شکایت های خانواده ها در خصوص ثبت نام در مدارس است.
هم اکنون حدود 18 درصد دانش آموزان مقاطع تحصیلی مختلف
در مدارس غیردولتی و غیرانتفاعی تحصیل می کنند و این آمار نشان دهنده اقبال
و تمایل بخشی از جامعه برای تحصیل فرزندان خود در این نوع فضاهای اموزشی
هستند.
در سال های اخیر، با پیروی از افزایش تورم و قیمت ها، نرخ شهریه های
مدارس غیرانتفاعی نیز افزایشی چشمگیر یافته و در برخی موارد به ارقامی
نجومی تبدیل شده که گاه از شهریه دانشگاه های غیردولتی نیز بالاتر و فراتر
رفته است.
مدیر آموزش و پرورش مراغه در این ارتباط گفت: نظارت بر شهریه مدارس
غیردولتی با وجود نظارت‌های آموزش و پرورش نیازمند تصویب ساز و کاری واحد و
قانون‌مند بوده تا از دریافت مبالغ نجومی و خارج از عرف در این مدارس
جلوگیری شود.
رضایی افزود: این مدارس به دلیل برخورداری از مدیریت غیردولتی و استفاده
از امکانات خصوصی و عدم استفاده از اعتبارات دولتی، کمتر شامل نظارتی واحد
و قانونی هستند.
با توجه به مشکلات پیش روی ثبت نام دانش آموزان در مدارس، تدوین چشم
انداز و راهبردی اساسی برای این منظور نیازمند مشارکت نهادهای قانون گذاری
چون مجلس و تامین اعتبارهای مناسب برای حمایت از مدارس دولتی و نیمه دولتی
در وضعیت کنونی نه چندان مناسب اقتصادی خانواده هاست.
نوسازی مدارس دولتی و نظارت استصوابی و قانونی بر نحوه ثبت نام و اداره
مدارس، می تواند از بروز شکاف طبقاتی ایجاد شده در مدارس به تبعیت از جامعه
در فضای تعلیم و تربیت به عنوان دستگاهی فرهنگی و اجتماعی، پیشگیری کند.
هم اکنون بیش از 48 هزار دانش آموز و سه هزار کادر فرهنگی در 550 مدرسه دولتی و غیر دولتی مراغه در حال تحصیل و تدریس هستند.
شهرستان مراغه با حدود 268 هزار نفر جمعیت در 127 کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی واقع است.