چاپ

پیام آذری - ارومیه- "تمتمان" غاری با قدمت 40 هزار ساله یکی از کهن‌ترین سکونتگاه های بشری در شمال غرب کشور است؛ سکونتگاهی که راز زندگی انسان نخستین را در دل خود ثبت کرده اما نامهربانی مردم عاملی برای انزوای این میراث چندین هزار ساله شده است.

به گزارش ایرنا، کوچه پس کوچه های شهر ارومیه را که در می‌نوردی و در مسیر جاده روستای نازلو قرار می‌گیری، پس از طی مسافت 20 کیلومتری به روستای "تمتمان"؛ روستایی که یکی از کهن‌ترین سکونتگاه های بشری را در سینه خود جای داده است، می‌رسی.
نزدیکتر غار که می‌شوی و می خواهی وارد غار شوی حس می‌کنی در دل تاریخ هزاران سال قبل رفتی، گویی سقف و دیوارهای غار با توحرف می‌زنند هرچه جلوتر می‌روی به 40 هزار سال قبل نزدیکتر می‌شوی، صدای رازهای نهفته در دل غار به گوشت می‌رسد، دوست داری بشنوی، بفهمی و بدانی که انسان نخستین با تو چه می‌گوید؛ به دیواره ها، سقف و کف غار نگاه می‌کنی شاید نشانی از آن تاریخ بیابی. اما چیزی نمی‌بینی چرا که در غار نامهربانی انسان امروزی را ملاحظه خواهی کرد.
خاکسترهای به جا مانده از چوپانان دیروز و امروز و حتی به قول کارشناسان هزاران سال قبل خودنمایی می‌کند، دیواره ها و سقف غار سیاه شده است و نمی شود علامت و نشانی را مشاهده کرد؛ به زمین که نگاه می‌کنی تصویری از فضولات گوسفندان خودنمایی می‌کند و دود به جا مانده از آتش چوپانان طی سالیان متمادی قصه نا مهربانی برخی از مردم با این اثر تاریخی برایت روایت کرده و می‌گوید چگونه بشر امروزی ‌با بی تفاوتی چهره دیگری به این اثر تاریخی داده است.
ولی با این وجود، حس کنجکاوی و شوق دیدار این مکان، شما را همچنان به وسط غار سوقت می‌دهد و اینجا می‌بینی انسان های نخستین چگونه دست به کار شده و برای راحتی و شاید قراردادن شکارهای خود، اقدام به تراش سنگ های درون غار کرده اند.
بیرون که می‌آیی و جلوی غار می ایستی، گویی در بالکن ساختمانی شیک قرار گرفته ای؛ منظره زیبای پایین غار، دشت سرسبز، باغ‌های انگور و میوه و از همه مهمتر رودخانه جاری چشمانت را خیره می‌کند و دوست داری ساعت ها در این مکان بنشینی و به زیبایی ها خیره شوی.
وجود چنین منظره و دشتی واقعیت دیگری را هم ‌برای مسافر، توریست و گردشگر بیان می‌کند و آن فکر پویای انسان نخستین است که برای حیات و شکار، تیزبینانه عمل کرده و مکان سرسبز و دشت پرآب و باغ‌های میوه را انتخاب کرده، آنها روزها به شکار رفته و برای زندگی شب ها در این مکان ساکن شده اند.
هر اندازه به این اثر خیره می شوی و هربار که درون غار می روی و بیرون می‌آیی، دوست داری تا در دل تاریخ سفر کنی برسی به روزگاری که انسان نخستین هنوز چیزی از زندگی امروزی نمی دانست، می‌خواهی بدانی چگونه زندگی می کرده و چطور روزگار گذارنده است.
اینجا تاریخ است و یادگار؛ یادگاری از انسان نخستین باید محل زندگی و ‌یادگارش صیانت شود، تا بماند و ثبت شود برای آیندگان و میزبان باشد برای گردشگرانی که به دنبال جاذبه های طبیعی هستند.
ولی گاهی اوقات آن‌گونه که انتظار می رود با این یادگار به جا مانده از انسان نخستین با مهربانی رفتار نشده گاهی نامهربانی بی اندازه بر سرش سایه افکنده و حرمت یادگاربودن او را در هم شکسته گواه روشن بر این مدعا وجود زباله های بی اندازه در اطراف این غار است؛ آنها که به تفریح رفته و ساعاتی از روز را در آنجا سپری کرده اند بر بی مهری خود سنگ تمام گذاشته و هرآنچه زباله در بساطشان بوده، بر دامن این اثر زیبا پخش کرده‌اند درحالی که به اعتقاد باستان شناسان و محققان این غار مسکونی پتانسیلی بزرگ برای استان آذربایجان غربی است.
"تمتمان" یکی از کهن ترین سکونتگاه‌های انسان در شمال غرب کشور
"باستان شناس ارومیه ای" با بیان اینکه غار تمتمان یکی از کهن ترین سکونتگاه های انسان در شمال غرب کشور است، گفت: مطالعات علمی این غار، نخستین بار توسط " کارلتون استانلی کون" انسان شناس آمریکایی درسال 1949 میلادی انجام گرفت؛ وی در این سال گمانه آزمایش در کف غار باز کرد و از آن چند ابزار سنگی، ریز تیغه، تراشه و استخوان حیواناتی چون گاو، گوسفند، بز، غزال، اسب وحشی، گور خر، انواع مرغ، لاک پشت و روباه را گرد آوری کرد و برای بررسی بیشتر با خود به آمریکا برد.
بهروز خان محمدی ادامه داد: مطالعات این باستان شناس آمریکایی نشان می دهد که غار در دوره میانی پارینه سنگی جدید یعنی تاریخ تقریبی حدود 40 هزار سال پیش مسکونی بود.
وی اظهار داشت: "استانلی کون" معتقد است این غار تنها در تابستان ها مورد استفاده قرار می گرفت.
وی اضافه کرد: غار تمتمان طی هزاران سال مورد استفاده شبانان قرار گرفته و پناهگاهی برای گوسفندان آنها به هنگام باران های بهاری، سرمای زمستان و محیطی مطبوع و خنک در تابستان های گرم بود؛ از این رو لایه ضخیمی از فضولات حیوانی تمامی آثار را در زیر خود مدفون کرده است.
غار تمتمان پتانسیلی بزرگ برای گردشگری آذربایجان‌غربی
معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌غربی هم اظهارداشت: این غار به عنوان یکی از پتانسیل های گردشگری همه ساله مورد استقبال گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و طبیعت قرار می‌گیرد و به منظور رعایت و پاکیزگی محیط در ایامی از سال با حضور علاقمندان به محیط زیست، انجمن های مردم نهاد محدوده های اطراف آن مورد پاکسازی قرار می‌گیرد.
"حسن سپهرفر" افزود: این اداره کل ضمن نصب تابلو معرفی در سال های قبل نیز به منظور حفاظت منطقه مجموعه غار تمتمان، با قلعه‌های دوره اورارتویی و مقابر صفوی را تعیین حریم کرد که براساس ضوابط آن هرگونه تخریب و دخل و تصرف در محوطه حریم این اثر تاریخی، تخلف از ضوابط حفاظتی مقرر برابر مواد 558 لغایت 569 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تعزیرات و مجازات های بازدارنده است که مرتکبان مشمول مجازات های قانونی خواهند شد.
وی با اشاره به اینکه طول این غار 35.30 و عرض آن 16.90 متر است، گفت: در بخش داخلی غار دو حفره وجود دارد که حفره سمت راست به عمق چهار و عرض 5.5 و حفره درازتر سمت چپ به عمق 28 و عرض میانگین پنج متر است.
وی ادامه داد: غار تمتمان در 20 کیلومتری شهر ارومیه طی شماره 14299 در سال 1384 هجری شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
رسانه ها نگاه مردم را به سمت صیانت از آثار تاریخی سوق دهند
معاون اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی اظهار کرد: رسانه ها با اطلاع رسانی صحیح و شایسته خود نگاه مردم را نسبت به آثار تاریخی به عنوان داشته و پشتوانه فرهنگی سوق داده و آگاهی سازی کنند تا مردم خود به تاریخ، تمدن و چگونگی پیدایش انسان و دانش بشری مبنی بر اینکه در کنارشان چه کسانی زندگی می کردند، علاقمند شده و با دوره های زندگی پیشینان و تحولات صورت گرفته در دوران های گذشته آشناشوند.
اولین و مهمترین میراث‌بانان این‌اثر تاریخی اهالی خود روستا هستند
مردم شناس، محقق و پژوهشگر ارومیه‌ای هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: اهالی روستا و به عبارتی مردم، میراث بانان اصلی این اثر تاریخی و همه آثار تاریخی واقع شده در روستاها هستند؛ آنان باید به این آثار به عنوان ثروت ملی نگاه کرده و برای حراست از آن تلاش کنند.
عیسی عزیزنژاد ادامه داد: یکی از وظایف دهیاری ها و شوراها رسیدگی به مواریث فرهنگی است بنابراین باید برای حراست و حفاظت از میراث فرهنگی ارتباط قوی با مردم داشته و آگاهی های لازم را بدهند.
وی اظهار داشت: با توجه به گستردگی و پراکندگی آثار تاریخی در نقاط مختلف به ویژه در طبیعت روستاها و نقاط دورافتاده، ضروری است تا مردم همگام با میراث فرهنگی حرکت کرده و ‌در صیانت از مواریث فرهنگی یاریگر باشند.
احترام به آثار تاریخی باید به فرهنگ تبدیل شود
محقق و استاد دانشگاه ارومیه ای هم در این خصوص گفت: بیشتر زباله هایی که در اطراف غار تمتمان ریخته می‌شود، توسط برخی از مسافران داخلی و خارجی پخش می‌شود؛ بنابراین مردم محلی باید ارتباط بیشتری با مسافران داخلی و خارجی برقرار کرده و مانع آلوده شدن محیط و محوطه این اثر تاریخی شوند.
محمدامین ولی نژاد ادامه داد: میراث فرهنگی و گردشگری استان با همکاری تشکل های مردم نهاد درطول سال بارها دراین محل حضور یافته و اقدام به پاکسازی محیط از زباله کرده و همچنین مقررات ویژه ایی برای برخورد با تعرض کنندگان به حریم این اثر تعیین کرده اند ولی با توجه به پراکندگی آثار تاریخی و اندک بودن نیروی متخصص مردم باید همپای میراث فرهنگی به صیانت از آثار تاریخی بپردازند.
این استاد دانشگاه افزود: آثار تاریخی نظیر غار تمتمان که در نقاط دور دست واقع شده اند باید مورد توجه ویاری مردم قرار گرفته و به این نکته توجه شود آثار تاریخی داشته، فرهنگ هر ملت بوده و صیانت از آن رسالت تمام مردم ‌است.
وی ادامه داد: رسانه ها در معرفی و همچنین آگاهی سازی مردم رسالت خطیری برعهده دارند و باید مردم را با این گنجینه های نهان آشنا کرده و پیوندی عمیق بین مردم و آثار تاریخی ایجاد کرده و بستری فراهم سازند تا مردم ‌آثار تاریخی نظیر غار "تمتمان" را ثروت خود دانسته و ‌بر ماندگاری آن تلاش کنند.
آذربایجان غربی دارای یک هزار و600 اثر تاریخی ثبت شده ملی وجهانی است که‌از این میان تخت سلیمان تکاب وقره کلیسای چالدران در فهرست آثار ثبت شده جهانی قرار دارند.
موقعیت جغرافیایی وپراکندگی آثار تاریخی دراین استان نیازمند نیروی متخصص، بودجه وامکانات متناسبی است تا با بکار گیری افراد متخصص وهمچنین افراد دیگر آثار تاریخی از هرنوع گزندی درامان بمانند ولی نبود این امکانات ما را مکلف می سازد به یاری سازمان شتافته و به داشته های فرهنگی خود اهتمام بورزیم ومهمتر از همه فرهنگ احترام به‌آثار تاریخی را در جامعه نهادینه کنیم زیرا ریشه بسیاری از بی مهری ها به آثار تاریخی، ناشی از عدم آگاهی وبی اطلاعی از ارزش آنهاست.
برچسب‌ها
گردشگری آذربایجان غربی ارومیه میراث فرهنگی