چاپ

آذری آنلاین - همه ساله گردشگران زیادی از مسیر اسکو - کندوان گذر می‌کنند تا از روستای صخره ای و تاریخی کندوان بازدید کنند، بعد از طی مسیر 44 کیلومتری از شهر تبریز، خانه های کندویی شکل روستای کندوان در دل صخره های عجیب و دیدنی خودنمایی می‌کند.
در مسیر دو کیلومتری روستای صخره ای کندوان، وجود حفره‌های متعدد در دل کوه‌پایه ی بزرگ مجاور روستای کندوان، توجه ما را به خود جلب کرده و در کنار آن توقف می‌کنیم، در نگاه اول به طور دقیق نمی‌توان فهمید که حفره‌هایی در دل خاک به چه منظوری در دامنه کوه ایجاد شده اند. با پرس و جو از دستفروشان اطراف دامنه کوه، پی می‌بریم که این مکان، روستایی مدفون شده در دل خاک است.
شاید به ذهن کمتر کسی برسد که زمانی مردمانی زندگی در دل خاک را به روی آن ترجیح می‌دادند و خانه های خود را به صورت مخفیگاهی پنهان در میان رسوبات آتش فشانی می‌کندند یا شاید هم این مردمان خانه های خود را به عنوان مخفیگاهی برای حفاظت خود از دید دشمنان در جنگ یا درندگان وحشی ساخته اند، چنین روستای شگفت انگیز و پنهان در دو کیلومتری روستای معروف کندوان مستقر شده است.
کنار روستای حیله ور، دست فروش‌هایی با وانت به فروش محصولات خشکبار، پسته، گردو و لواشک مشغول هستند، برخی از مردم برای خرید در مسیر توقف کرده و سپس بدون توجه به چاله‌های حفر شده در دامنه کوه، مجددا به راه خود ادامه می‌دهند اما برخی نیز همان ابتدا متوجه این حفاری‌های عجیب شده و کنجکاوانه برای کشف آن، مسیر دامنه تا اواسط کوه را با پای پیاده طی می‌کنند.
برای بازدید وارد خانه‌های حفر شده می‌شویم که روزی با دست مردمان گذشته حفر شدند، داخل غارها تاریک و البته بسیار خنک است، یک واحد مسکونی از سالن‌های متعدد تشکیل شده که با درب های کوچک به یکدیگر متصل می‌شوند. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی رسوبات را از درون برخی حفاری ها تخلیه کرده ولی با این حال هنوز هم صدها واحد مدفون شده در دل خاک مانده است.
با معرفی خود به عنوان خبرنگار، گردشگران به جای پاسخگویی به سوالاتم، سوالات متعددی از من در مورد روستا پرس و جو می‌کنند.
روستای حیله ور مانند نامش هنوز هم از دیدها مخفی مانده است
یکی از گردشگران در خصوص روستای حیله ور، اظهار می‌کند: بنده اصالتا تبریزی هستم ولی تاکنون از وجود چنین روستای عجیب و شگفت انگیز در نزدیکی کندوان بی خبر بودم، امروز نیز همراه میهمانمان برای بازدید از روستای صخره ای کندوان به این منطقه آمدیم تا این‌که به صورت اتفاقی با مشاهده‌ی فروشندگان در کنار این کوه، برای خرید توقف کرده و سپس متوجه وجود چنین مکانی شدیم.
وی ادامه می‌دهد: برای بنده بسیار تعجب آور است که چنین روستایی در نزدیکی تبریز مستقر است ولی کم تر افرادی از وجود آن با خبر هستند، در حین بازدید از اینجا، متوجه شدم مردم به طور انبوه به سمت روستای کندوان روانه هستند ولی کسی برای بازدید از اینجا توقف نکرده و بی تفاوت یا بی خبر از کنار آن رد می‌شود، البته حق هم دارند چرا که در این مکان حتی تابلو راهنمایی برای معرفی آن نصب نشده است. خود ما به عنوان فرد بومی از وجود آن بی اطلاع بودیم چه برسد به توریسم خارجی که به مناطق ما ناآشنا و غریبه هستند، بسیار تاسف بار است توریستی بدون بازدید از این روستای جالب و عجیب از اینجا گذر کند.
وی با بیان این‌که روستای حیله ور مانند نامش هنوز هم از دیدها مخفی مانده است، اضافه می کند: معماری این روستا به گونه ای خاص طراحی شده که هوای داغ تابستانی بیرون به این خانه‌ها نفوذ نمی‌کند و از این رو هوای درون غارها خنک است. به نظر می‌رسد هنوز تحقیقات لازم از سوی میراث فرهنگی انجام نشده چرا که تاکنون باید این روستا به جاذبه‌ی گردشگری تبدیل و مملو از گردشگران داخلی و خارجی می‌شد.
وی بیان می کند: متاسفانه اطلاعات اندکی در اینترنت در خصوص تاریخچه دقیق و مردمان روستا درج شده که این مقدار اطلاعات برای ما کفایت نمی کند.
وی با انتقاد از نوشته‌های درج شده در برخی دیوار غارهای روستای حیله ور توسط افراد، اظهار می‌کند: متاسفانه به دلیل نبود نظارت و حفاظت کافی برخی از افراد حتی به آثار تاریخی رحم نکرده و روی دیوار غارها با اسپری جملاتی نوشته اند که این واقعا اقدامی تاسف بار است.
بعد از بازدید از خانه های روستای حیله ور جهت کسب اطلاعات با معاون سازمان میراث فرهنگی آذربایجان شرذقی در این خصوص مصاحبه ای انجام می دهیم.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که خانه‌های روستای حیله ور به عنوان روستایی دست کن در میان رسوبات آتشفشانی کنده شده است، افزود: تاریخچه دقیق روستا هنوز به طور دقیق مشخص نشده ولی طبق سفال‌های کشف شده در اطراف آن، گمان می بریم قدمت سکونت از قرن هفتم تا 12 هجری قمری بوده و مربوط به دوره ی ایلخانی تا صفوی است، البته وجود قبرستانی در فاصله ی 300 متری آن یعنی شمال غرب حیله ور نیز نشان دهنده‌ی سکونت افراد در قرون اسلامی است.
محمد فتحی با بیان این‌که در خصوص روستای حیله ور هنوز تحقیقات علمی دقیقی انجام نشده است، افزود: امسال برای اولین بار 30 میلیون تومان اعتبار جهت شناخت روستای حیله ور تخصیص یافته تا عرصه ی واقعی این روستا مشخص شده و بعد از مشخص شدن مساحت و حریم، از فضاهای داخلی و بیرونی آن نقشه برداری شود.
وی ادامه داد: بعد از انجام تحقیقات علمی، مطالعات تاریخی و باستان شناسی، اقدامات لازم جهت حفاظت و مرمت آن آغاز می‌شود تا بعد از مشخص شدن حریم حفاظتی، فضا برای گردشگری آماده ‌شود.
وی با بیان این‌که سال 84 روستای حیله ور با شماره‌ی 12622 در فهرست آثار ملی ثبت شده است، گفت: در کنار خانه‌ها آغور یا اسطبل برای حیوانات به صورت جداگانه ساخته شده تا حیوانات نیز از گرمای خانه‌ها بهره مند شوند و این نشان می دهد اکثر مردم ساکن در این خانه ها به دامداری و کشاورزی مشغول بودند، در داخل برخی از واحدهای زیستی فضاهایی به عنوان تنور کشف شده که احتمال می‌رود این مکان نیز برای پخت و پز یا به عنوان سیستم گرمایشی استفاده می‌شد.
وی با بیان این‌که متاسفانه روستای حیله ور هنوز ناشناخته و مهجور مانده است، افزود: تاکنون فضاهای محدودی تخلیه شده و حفر قسمت های بالایی باقی مانده است، متاسفانه تابلو راهنمایی برای اطلاع رسانی گردشگران در محوطه ی آن نصب نشده که امیدوارم با تامین اعتبار مورد نیاز به زودی اقدامات لازم برای تبدیل این روستا به جاذبه ی گردشگری انجام شود.
وی بیان کرد: هنوز به طور قطعی علل متروکه شدن این روستا را نمی‌توان توضیح داد چرا که تحقیقات کافی در این خصوص انجام نشده تا بتوان پی برد که آیا اهالی روستای کندوان قبل از مهاجرت در این روستا سکونت داشتند.
وی با بیان این‌که گام نخست باستان شناسی برای شناسایی این روستا انجام می‌گیرد، افزود: از سال 84 تاکنون نهرهای جاری شده به این حفره ها ساماندهی شده و تعدادی از فضاها یعنی خانه‌های قدیمی نیز از رسوبات تخلیه شدند ولی هنوز تحقیقات علمی دقیقی روی آن انجام نشده است.
وی با بیان این‌که روستاهای مشابه مانند روستای حیله ور نیز در استان کشف شده است، اظهار کرد: روستای سور در بناب و معابد مهرپرست ورجوی در مراغه نیز از لحاظ معماری شبیه به روستای حیله ور هستند، به نظر می‌رسد این نوع معماری در مناطق کوهستانی، امن ترین و راحت ترین نوع معیشت بوده و با توجه مرغوبیت سنگ، این محل توسط گذشتگان برای زندگی انتخاب شده است.