بزرگنمايي:

پیام آذری - به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، تولید آجیل امسال بیشتر شده، قیمتش هم همینطور. اینکه تولید بیشتر یک کالا به جای کاهش قیمت به گرانی آن منجر شود چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد، اما اتفاقی است که امسال نه فقط برای آجیل که برای گوشت قرمز نیز به‌عنوان یکی از کالاهای اساسی سبد مصرفی خانوار افتاد. فعالان صنفی البته افزایش قیمت آجیل را چندان زیاد نمی‌دانند و معتقدند رشد تولید در کنار کاهش نسبی تقاضا، باعث شده تا قیمت آجیل به اندازه دیگر اقلام مصرفی بالا نرود و فقط 40 تا 50درصد رشد داشته باشد.
رییس اتحادیه کشوری آجیل و خشکبار در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌ها، آجیل را در مقایسه با دیگر کالاهای پرمصرف سفره عید مثل میوه و شیرینی کالای ارزان‌تری دانسته است.
علیرضا ارزانی در همین مصاحبه قیمت یک کیلو آجیل باکیفیت را 200 هزار تومان عنوان کرده و گفته که افزایش قیمت آجیل نسبت به دیگر اقلام زیاد نبوده و مصرف آن در مهمانی‌ها به صرفه‌تر از دیگر اقلام است. صرف‌نظر از درست یا نادرست بودن این ادعا، آنچه مشاهدات نشان می‌دهد این است که همین رشد «نه چندان» زیاد قیمت، باعث شده تا در کمتر از 20 روز به عید نوروز، بازارها و فروشگاه‌های عرضه‌کننده خشکبار و آجیل به اندازه هرسال رونق نداشته باشند.
قیمت‌گذاری آجیل و خشکبار آجیل و خشکبار قیمت مصوب ندارد و تعیین قیمت آن تابع میزان تولید و عرضه و تقاضاست. تولید سالانه در تعیین نرخ اقلامی که تولید داخلی دارند، مهم‌ترین فاکتور است و در مواردی که عاملی مثل شرایط جوی یا آفت، تولید محصولی را کاهش داده قیمت در بازار با جهش مواجه شده است، اما عامل تاثیرگذار دیگر در قیمت آجیل نرخ ارز است. 
رییس اتحادیه فروشندگان خشکبار و آجیل تهران نرخ ارز را سومین عامل مؤثر در تعیین قیمت آجیل عنوان می‌کند و می‌گوید: ازآنجایی که ایران در زمینه آجیل و خشکبار هم صادرات دارد و هم واردات، تغییرات نرخ ارز در تعیین قیمت محصولات نقش مهمی دارد. مصطفی احمدی می‌افزاید: بادام هندی به‌دلیل ممنوعیت واردات به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و قیمت آن را هم طبیعتا قاچاقچی و واردکننده تعیین می‌کند، اما غیر از آن بخشی از گردوی مورد نیاز بازار نیز سالانه با واردات تامین می‌شود. تخمه آفتابگردان، تخمه کدو و تا حدودی مغز بادام درختی، دیگر اقلام وارداتی آجیل ایران هستند که قیمت شان با توجه به نرخ ارز تغییر می‌کند و در تعیین قیمت تمام ‌شده آجیل نیز نقش مهمی دارند.
آجیل ارزان‌تر می‌شود فروشنده‌ها می‌گویند: قیمت آجیل از شب یلدا تا امروز در بیشتر اقلام تغییری نداشته و جز یکی، دو مورد، بقیه با همان قیمت‌های 3ماه پیش عرضه می‌شوند. گفته می‌شود بیشترین افزایش قیمت در بادام هندی اتفاق افتاده که همیشه جزو اقلام گران قیمت آجیل بوده است اما امسال با افزایش نرخ ارز، واردات آن پرهزینه‌تر شده و قیمت آن هم بالاتر رفته است. افزایش قیمت بادام هندی، قیمت کلی آجیل را هم افزایش داده، اما به‌گفته رییس اتحادیه فروشندگان خشکبار و آجیل پایتخت، این افزایش قیمت دوام چندانی ندارد و در روزهای آینده بازار تعدیل می‌شود.
احمدی، افت شدید تقاضا در فروردین‌ماه را دلیل این کاهش قیمت می‌داند و می‌افزاید: اوج خرید آجیل در روزهای قبل از عید است، مردم معمولا مصرف 2 هفته عیدشان را یکجا در اسفند ماه خرید می‌کنند و بعد از عید تا مدتی خریدها به حداقل می‌رسد. به همین دلیل هرسال در آخرین روزهای سال به‌ویژه از 20اسفند به بعد آجیل‌فروشان اجناس خود را ارزان‌تر عرضه کنند تا آجیل‌های فرآوری شده فروش برود. به‌گفته او؛ در چنین روزهایی بعضی از فروشندگان نرخ‌ها را حتی تا قیمت خرید پایین می‌آورند و اجناس را بدون سود عرضه می‌کنند تا جنس روی دستشان نماند. گرچه این گفته رییس اتحادیه خشکبار تهران با مشاهدات هرساله و تجربه خریداران چندان همخوانی ندارد، اما شاید مقارن شدن هفته آخر فروردین1400 با آغاز‌ ماه رمضان باعث شود آجیل‌فروشان کمی قیمت‌ها را تعدیل کنند تا قبل از فرا رسیدن فصل کسادی کسب‌وکار، فروش بیشتری داشته باشند.
بازگشت رونق نسبی به بازار آجیل خریدهای عید مردم هرسال از اوایل اسفند شروع می‌شود و بازار آجیل در این‌ماه از پررونق‌ترین بازارهاست. علاوه بر مراکز خرید اصلی مثل بازار بزرگ تهران و فروشگاه‌های شناخته شده در نقاط مختلف شهر، هرسال بخش آجیل و خشکبار یکی از بخش‌های اصلی و پرازدحام نمایشگاه‌های بهاره بود و بسیاری از مردم برای تهیه آجیل با قیمت مناسب‌تر به این نمایشگاه‌ها مراجعه می‌کردند. امسال اما دومین سالی است که نمایشگاه‌های بهاره به‌دلیل شیوع کرونا برگزار نمی‌شود و مردم باید مایحتاج شان را از مغازه‌های سطح شهر و بازار بزرگ تهیه کنند. بازاری که به‌گفته فعالان صنفی، گرچه رونق سال‌های پیش از کرونا را ندارد، اما بی‌مشتری هم نیست.
احمدی می‌گوید: به این دلیل که اوج خرید آجیل معمولا در 10روز پایانی سال است، هنوز نمی‌توان برآورد دقیقی از شرایط فروش و تقاضا داشت، اما به‌نظر می‌رسد امسال مردم بیشتر و بهتر از پارسال خرید می‌کنند و تا همین الان هم مشاهدات حاکی از این است که بازار پررونق‌تر از پارسال است.
تغییرات قیمت یکساله بازار شب عید پارسال به‌شدت با سال‌های پیش (و احتمالا پس از آن) متفاوت بود. کرونا دقیقا یک‌ماه قبل از عید کسب‌وکارها را تعطیل کرد و همه را به خانه‌ها فرستاد. ابهامات درباره شیوه‌های انتقال بیماری از یک طرف و توصیه‌های اکید مبنی بر تعطیلی دید و بازدیدها، باعث شد تا خرید آجیل و دیگر خوراکی‌ها تقریبا به صفر برسد. بسیاری از فروشگاه‌ها تعطیلی را به ادامه فعالیت ترجیح دادند و آنهایی که تا پایان اسفند باز بودند هم فروش چندانی نداشتند. افت فروش، باعث شد قیمت آجیل در اسفند98 در مقایسه با سال قبل از آن نزدیک به 30درصد کاهش یابد. امسال احتیاط‌ها کمتر شده و فروش دوباره بالا رفته است. در بازار، حداقل قیمت آجیل مخلوط امسال حدود 120هزار تومان است و قیمت‌های عجیب بالای 400هزار تومان را هم در فروش‌های آنلاین می‌توان مشاهده کرد.
امروز خرید کنید «مردم اگر قصد دارند آجیل و خشکبار را به‌عنوان اقلام سنتی سفره عید تهیه کنند، این کار را با توجه به شرایط شیوع کرونا به روزهای پایانی سال موکول نکنند و برای پیشگیری از ازدحام، در همین روزها اقلام مورد نیازشان را خریداری کنند.» این توصیه رییس اتحادیه خشکبار و آجیل تهران است که تأکید دارد مردم خریدشان را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که در روزهای پرتردد ناچار به رفت‌وآمد در بازارهای شلوغ نباشند. به‌گفته احمدی، درحال حاضر کمبودی در هیچ یک از اقلام آجیل در بازار وجود ندارد.
چقدر آجیل می‌خوریم؟ سالانه چیزی در حدود 260هزار تن پسته، 160هزار تن بادام، 230هزار تن گردو، 230هزار تن کشمش، 25هزار تن فندق، 22هزار تن توت، 44هزار تن انجیر و 18هزار تن بادام زمینی به‌عنوان مهم‌ترین اقلام خشکباری در ایران تولید می‌شود و مصرف سالانه آجیل و خشکبار در ایران نیز نزدیک به 800هزار تن برآورد شده است. سرانه مصرف خشکبار در ایران تا سال گذشته در حدود 10کیلوگرم تخمین زده می‌شد که حدود 4 برابر بیش از متوسط سرانه مصرف خشکبار در جهان بود. امسال البته آمار جدیدی در این رابطه ارائه نشده، اما به‌نظر می‌رسد با وجود افت خرید در اسفند پارسال، تغییر چندانی در این زمینه رخ نداده باشد. به‌گفته فعالان صنفی و فروشندگان، تبلیغاتی که درباره تأثیر مصرف آجیل، خشکبار و دیگر اقلام دارای طبع گرم در کاهش احتمال ابتلا به کرونا در ابتدای سال مطرح شد خرید آجیل را در ماه‌های ابتدا و میانی سال افزایش داد؛ چیزی که برخلاف روال هرسال بود. 
با این حال آنچه نمی‌توان نادیده گرفت این است که امسال کاهش قدرت خرید مردم به‌دلیل افزایش تورم و گرانی چشمگیر تمام اقلام مصرفی خانوار، قیمت را به فاکتور تعیین‌کننده‌تری در خریدها تبدیل کرده است. کاهش رفت‌وآمد و دید و بازدیدهای عید، مسلما حجم مصرف را نسبت به سال‌های قبل کاهش خواهد داد، اما رشد 50درصدی قیمت آجیل و در کنار آن گرانی کالاهای اساسی، سهم آجیل را در سبد خرید کوچک‌تر می‌کند.