پیام آذری - تولید برنج با وجود مکانیزه‌شدن همچنان با سختی‌هایی همراه است که رغبت نسل آینده و امروز را از این شغل بومی کمرنگ کرده است و هرساله شاهد آن هستیم که کشاورزان برای تولید این محصول از زمان کاشت، داشت، برداشت و نیز در مواقع فروش با چالش‌های بزرگی مواجه می‌شوند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از بلاغ، استان مازندران بیش از 220 هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد که به شرط شرایط مساعد آبی، تمامی این اراضی امکان کشت برنج را دارا هستند.
در حالی فصل نشا آرام در آرام در گوشه و کنار استان آغاز شده است که شالیکاران امسال علاوه بر گرانی دستمزد نشاکاران شاهد بالا رفتن هزینه تأمین بیشتر نهاده‌های کشاورزی نظیر سموم، پلاستیک، بذر، قطعات یدکی تیلر و تراکتور و دستمزد کارگری برای شخم و شیار و آب تخت کردن نیز بودند.
به گفته شالیکاران قیمت نهاده‌های کشاورزی، سموم، سایر هزینه‌های جاری و دستمزد کارگران نسبت به سال قبل تقریبا دو برابر شده است که به طور قطع، چنین افزایشی در خصوص نرخ برنج در بازار رخ نخواهد داد.
رضا سیفایی یکی از کشاورزان فریدونکناری در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ در خصوص هزینه‌های کلی یک کشاورز از ابتدای فصل کار تا زمان برداشت محصول طی سال جاری، اظهار کرد: هر ساله کار و فعالیت شالیکاران مازندرانی از نیمه اسفندماه آغاز و تا نیمه مردادماه نیز ادامه خواهد داشت.
وی افزود: طی این مدت، یک کشاورز از آغاز تا پایان، هزینه‌هایش مربوط به مراحل گوناگون کار تعیین می‌شود و به طور کلی هر کشاورز، هزینه‌هایش به مراحل شش‌گانه خزانه، نشا، برداشت، خرید کود و نهاده‌ها، تراکتور و کارخانه مربوط می‌شود.
این شالیکار فریدونکناری، با اشاره به هزینه 600 هزار تومانی دستمزد تراکتور برای آماده سازی زمین زراعی در هر هکتار، خاطرنشان کرد: هر کشاورز برای هر هکتار زمین شالیزاری برای آماده سازی خزانه و تولید نشای شالی، می‌بایست 6 تا 7 کیلو برنج، 2.5 کیلو اوره، یک کیلو تریپ، نایلون و میله‌گرد خریداری کند.

هزینه نشای دستی و مکانیزه
این کشاورز مازندرانی ادامه داد: به طور متوسط طی سال جاری با احتساب قیمت 150 هزار تومانی 6 کیلو برنج، 20 هزار تومانی 4 کیلو کود، 250 هزار تومانی نایلون و حدود 300 هزار تومانی میله گرد برای یک خزانه متناسب با تهیه نشای شالی برای یک هکتار، یک کشاورز در این بخش متحمل هزینه‌ای بین 700 تا 750 هزار تومانی می‌شود.
سیفایی بیان کرد: در گام بعدی نوبت به نشای شالی می‌رسد که می‌تواند هم به صورت دستی و سنتی و هم به صورت دستگاه نشاکار و مکانیزه انجام گیرد.
وی عنوان کرد: اگر نشا دستی صورت گیرد برای هر هکتار نیاز به 10 نشاکار و 3 کارگر جهت تیم کن یا به زبان عامیانه تیم وج است که با احتساب نرخ روزانه 350 تا 450 هزار تومانی دستمزد کارگر در فریدونکنار برای هر کشاورز بین 5 تا 5 میلیون و 500 هزار تومان بدون هزینه ایاب و ذهاب کارگر و صبحانه و عصرانه هزینه بر می‌دارد.

گلایه کشاورزان از گرانی کودها
این شالیکار فریدونکناری، اعلام کرد: اگر نشا توسط دستگاه نشاکار صورت گیرد شرایط به نحوی دیگر رقم می‌خورد و بسته به اینکه بذر توسط کشاورز تامین شود و یا توسط خود دارنده دستگاه، نرخ‌ها متفاوت است؛ البته برای هر هکتار زمین شالیزاری در این شیوه نیاز به سینی نشا، 10 کیلو بذر، 5 کیلو کود و نایلون است.
این کشاورز مازندرانی، اضافه کرد: به هر منظور در این شیوه با احتساب یک میلیون و 200 هزار تومانی هزینه دستمزد دستگاه نشاکار برای هر هکتار و نیاز به خرید 250 سینی نشای 11 تا 14 هزار تومانی برای هر هکتار با ذکر این نکته که در نشای با دستگاه مکانیزه 300 کیلو ازفایش محصول در هر هکتار به نسبت روش نشای دستی وجود دارد؛ در مجموع در این شیوه هزینه‌ای 4 میلیونی برای کشاورز بدنیال دارد.
سیفایی گفت: در گام بعدی و در مرحله نشا نیاز به خرید برخی کودها متناسب با نیاز شالیزار وجود دارد که برای هر هکتار به طور متوسط نیاز به 300 کیلو گرم کود شامل 50 تا 100 کیلوگرم کود پتاس، 100 کیلوگرم اوره و 100 کیلوگرم تریپ است که در مجموع هزینه‌ای نزدیک به یک میلیون تومانی را شامل می‌شود.
وی، برداشت را گام بعدی در فصل کشاورزی برای شالیکار نام برد و افزود: در این مرحله هرچند غالبا کشاورز پولی را نقدا پرداخت نمی‌کند اما طبق عرف و روال همیشگی، هر دستگاه کمباین در زمان برداشت به ازای هر 20 کیسه، یک کیسه به عنوان کرایه یا دستمزد برداشت دریافت می‌کند.

این شالیکار فریدونکناری، تصریح کرد: در واقع، هر هکتار زمین شالیزاری نزدیک به 80 کیسه برنج می‌دهد که از این تعداد، 4 کیسه برنج 75 کیلویی هزینه دستمزد کمباین می‌شود که به عبارتی 300 کیلوگرم برنج به ازای هر کیلو 25 هزار تومان فعلی بازار، هزینه‌ای 7 میلیون و 500 هزار تومانی را برای کشاورز در پی خواهد داشت.
این کشاورز مازندرانی، ادامه داد: در گام آخر نوبت به تبدیل شالی به برنج در کارخانجات شالیکوبی می‌رسد که با توجه به نرخ 1200 تومانی دستمزد به ازای هر کیلو در مجموع برای کشاورز هزینه‌ فرآوری بین 3 میلیون و 800 تا 4 میلیون تومان خواهد بود.
سیفایی با بیان اینکه معمولا در هر هکتار زمین آبی، تقریبا 3 تن برنج حاصل می‌شود که با احتساب کیلویی 25 هزار تومانی، دریافتی یک کشاورز بدون احتساب هزینه‌ها از ابتدا تا پایان حدود 75 میلیون تومان در هر هکتار می‌باشد.
وی ادامه داد: با جمع هزینه‌های شش گانه خزانه، نشا، برداشت، خرید کود و نهاده‌ها، تراکتور و کارخانه طی یک فصل زراعی در مجموع حدود 20 میلیون تومان هزینه برای کشاورز در بر خواهد داشت که هزینه بسیار بالایی است.
این شالیکار فریدونکناری، تاکید کرد: این میزان بیش از 20 درصد از کل درآمد کشاورز طی یک فصل زراعی را شامل می‌شود که میزان بالایی است و باید هزینه‌ها حداکثر 10 تا 15 درصد باشد.
این کشاورز مازندرانی، یادآور شد: متاسفانه با عدم حمایت دولت از بخش کشاورزی و افزایش بی رویه نرخ دستمزد و انواع لوازم مصرفی و مورد نیاز کشاوزان از کود و سم گرفته تا سینی نشا، کار کشاورزی دیگر برای شالیکاران، مقرون به صرفه نیست.
سیفایی گفت: ادامه این روند می‌تواند نقش بسزایی در کاهش رغبت کشاورزان و فرزندان‌شان برای ادامه فعالیت در این حوزه که نماد استان مازندران است، داشته باشد و مسئولان استانی و کشوری می‌بایست برای ایجاد انگیزه و کنترل وضعیت نامطلوب قیمت‌ها و هزینه‌ها در بخش کشاورزی، ضمن تدوین سیاست‌های حمایتی ویژه، تمهیدات اثرگذاری را اتخاذ کنند.
کشت نشا در 30 هزار هکتار از شالیزارهای مازندران
رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران نیز در گفت و گو با بلاغ با بیان اینکه با تعیین نرخ مصوب مقرر کردیم که بانک نشاداران طی فصل زراعی جدید برای هر هکتار از صفر تا صد کار بدون بذر دستمزد 5 میلیون و 590 هزار تومانی جهت کشت نشا دریافت کنند؛ گفت: تاکنون در نزدیک به 30 هزار هکتار از اراضی استان کشت نشا انجام شده است.
علی‌محمد رمضانی در خصوص گلایه شالیکاران از گرانی چند برابری هزینه‌ها اعم از نرخ کود و سم و همچنین دستمزد خدمات کشاورزی طی سال‌جاری، اظهار کرد: در ابتدای این بحث لازم به اشاره این نکته است که ما قبل از آغاز فصل کشاورزی در استان و در نیمه زمستان، اقدام به برگزاری نشست دو روزه با تمامی فعالان بانک نشا در استان کردیم.

وی افزود: در این جلسه با تعیین نرخ مصوب مقرر کردیم که بانک نشاداران طی فصل زراعی جدید برای هر هکتار از صفر تا صد کار بدون بذر دستمزد 5 میلیون و 590 هزار تومانی جهت کشت نشا دریافت کنند.
رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، خاطرنشان کرد: در این جلسه مقرر شد تا بذر با بانک نشاداران نباشد و تامین بذر و کرایه حمل با خود کشاورز باشد.
این مسئول ادامه داد: در رصدی هم که اخیرا در سطح استان انجام دادیم این نرخ مصوب در تمامی استان در حال اجرا است.
نشای مکانیزه در 140 هزار هکتار اراضی
رمضانی گفت: البته در همین رصد مشخص شد که کشاورزانی که به شیوه سنتی در حال نشای اراضی آبی خود هستند از نرخ دستمزد بالای 500 تا 600 روزانه کارگر گلایه مندند.
وی بیان کنید: پیش‌بینی ما برای سال جاری بهبود میزان نشای اراضی کشاورزی توسط دستگاه‌های مکانیزه در استان به نسبت سال گذشته است و بنا بر تخمین‌ها، امسال میزان نشای راضی شالیزاری توسط دستگاه‌های مکانیزه به بیش از 140 هزار هکتار خواهد رسید.
رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، عنوان کرد: میزان کل اراضی شالیزاری مازندران حدود 215 هزار هکتار است که از این میزان تاکنون، نزدیک به 193 هزار و 551 هکتار تقریبا شخم و شیار شده است.
این مسئول اضافه کرد: از این میزان نزدیک به 30 هزار هکتار نشا شده است که از این میزان، 17 هزار هکتار به صورت مکانیزه و مابقی به صورت سنتی، نشا شده است.
رمضانی اعلام کرد: طی سال گذشته نزدیک به 450 دستگاه به ناوگان مکانیزه استان اضافه شده است.
وی در خصوص برخی نگرانی‌ها در خصوص کم‌آبی در برخی از نقاط استان پاسخ داد: بنا بر پیش بینی هواشناسی احتمال اینکه امسال شاهد هوای گرمی باشیم وجود دارد و لذا باید با مدیریت مصرف به ویژه در شرق استان با توجه به تعدد بالای آب بندان‌ها از خطر کم آبی پیشگیری کنیم.
رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، افزود: تاکنون گزارشی مبنی بر کم آبی که موجب شده باشد کار شخم و شیار کشاورزان با مشکل مواجه شده باشد، نداشتیم.
این مسئول در خصوص بهبود اوضاع قیمتی و شرایط مطلوب عرضه کود و سموم مورد نیاز شالیکاران، اذعان کرد: در حال حاضر نیاز کشاورزان غالبا به سمت کودهای پایه است به نحوی که کودهای فسفات باید قبل از نشا مصرف شود، کودهای اوره سه تقسیم می‌شود که یک قسمت قبل از نشا، قسمت دوم 30 روز پس از نشا و قسمت سوم نیز قبل از ظهور خوشه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رمضانی ادامه داد: در حال حاضر قیمت هر کیلو کود اوره حدود 70 هزار تومان و پتاس 90 هزار تومان است.

وی در خصوص نسبت نشای رقم طارم به سایر ارقام پرمحصول در استان، تصریح کرد: طی سالیان اخیر استقبال از ارقام پرمحصول با توجه به افزایش قیمت این ارقام در بازار نظیر فجر، شیرودی و ندا افزایش یافته است.
رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، متذکر شد: بنا بر آخرین رصد انجام شده قیمت حال حاضر هر کیلو شیرودی در بازار 23 هزار تومان، ندا 22 هزار تومان و فجر 24 هزار تومان است که تفاوت چندانی با رقم طارم ندارد.
رمضانی یادآور شد: طی سال گذشته نزدیک به 46 هزار و 702 هکتار کشت ارقام پرمحصول در استان داشتیم که تقریبا یک چهارم کل اراضی شالیزاری استان را شامل می‌شود.
وی تاکید کرد: مابقی اراضی شالیزاری استان که حدود سه چهارم اراضی استان را شامل می‌شود غالبا به کشت طارم اختصاص داشت.
به گفته رئیس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران، هنوز نرخ جدید کارخانه‌های شالیکوبی جهت تعیین دستمزد تبدیل شالی به برنج طی سال جاری اعلام نشده است و بنا است این موضوع طی جلسه‌ای که در آینده نزدیک با شالیکوبی‌داران برگزار می‌شود، تعیین تکلیف شود.
رنج تولید برنج
به گزارش بلاغ، بازار برنج، هر ساله با تنش‌هایی از واردات و تخصیص ارز دولتی گرفته تا افزایش قیمت کود و سم و هزینه‌های جانبی تولید برای کشاورز و از افزایش نرخ شالیکوبی‌ها گرفته تا سودجویی و تخلیط برنج، دچار آسیب‌های جدی و کهنه‌ای است که با عقب نشینی دولت و دستگاه‌های نظارتی، راه به جایی نبرده است و دود این پا پس کشیدن‌ها و پا پیش گذاشتن سودجویان، تنها به چشم کشاورزی می‌رود که هر ساله، رنج در زمین، نشا می‌کنند.
تولید برنج همچنان با وجود مکانیزه شدن با سختی‌هایی همراه است که رغبت نسل آینده و امروز را از این شغل بومی کمرنگ کرده است و هر ساله شاهد آن هستیم که کشاورزان برای تولید این محصول از زمان کاشت، داشت، برداشت و همچنین در مواقع فروش با چالش‌های بزرگی مواجه می‌شوند.
سیاست‌های حمایتی دولت از بخش کشاورزی به ویژه در تولید برنج، سال‌ها است که می‌لنگد و واقعا با این پای لنگ، نمی‌شود به بقای پر نشاط این بخش، امیدوار بود.
در هر صورت، عدم حمایت دولت و دستگاه‌های متولی از کشاورزان که هم به نقایص تخصیص کود و سموم یارانه‌ای بر می‌گردد و هم به عدم حمایت از بازار فروش و فقدان نرخ مصوب خدمات بخش کشاورزی، دست کشاورزان را در حنایی گذاشته که با هیچ آبی، پاک نمی‌شود.
انتهای پیام/
عضویت در کانال تلگرام خبربان