بزرگنمايي:

پیام آذری - شهر: نحوه مدیریت، نوع دیدگاه‌ها و سیاستگذاری‌ها، نابسامانی و مشکلاتی را در روددره‌ها ایجاد کرده و سبب شده تا برخی از روددره‌ها به کانال‌هایی با بسترهای سیمانی و بتنی و برخی به رودخانه یا رودهای بزرگ فاضلاب شهری تبدیل شوند.

به گزارش شهر، شاید خیلی‌ها تصور کنند، زلزله مهم‌ترین خطریست که تهران را تهدید می‌کند، اما به جز زلزله، غول‌های خاموش دیگری هم هستند که در لیست مخاطرات اصلی پایتخت قرار دارند. یکی از آنها خطر روددره‌ها است، در مجموع هفت روددره؛ دارآباد، گلابدره، دربند، کن، ولنجک، درکه و فرحزاد در تهران وجود دارد که به صورت شمالی-جنوبی از تهران عبور کرده‌اند.
خطرات و خسارات وسیع ناشی از پدیده سیلاب، سبب شده تا احیا و ساماندهی روددره‌ها و مسیل‌های شهری اهمیت بیشتری پیدا کند و در دستور کار مدیریت شهری تهران قرار گیرد. عمده اهداف این طرح، هدایت آب‌های سطحی و انتقال سیلاب‌های احتمالی از طریق این روددره‌ها و مسیل‌ها است.
با این حال در یک دهه گذشته برخی اقدامات با هدف ساماندهی روددره‌ها در تهران از سوی شهرداری انجام شده که موافقان و مخالفان زیادی داشت، پیشتر مسعود زندی، رئیس پیشین اداره محیط زیست شهر تهران گفته بود: «نگاه ما در مسئله رود دره‌های شهر تهران این است که حتی الامکان ساختار طبیعی رود دره‌ها حفظ شود. چون تغییر ساختار طبیعی منجر به کاهش جذب و نفوذ آب و نهایتاً افزایش روان آب و خطر جاری شدن سیلاب می‌شود.»
به گفته او؛ «در شهر تهران چندین مسیل بزرگ را تغییر ساختار داده و مثلاً به بوستان بدل کردند که یکی از آنها بوستان نهج البلاغه است. جایی که قبلاً مخروبه‌ای شده بود و اصلاً توجهی به آن نمی‌شد؛ اما الان به فضای سبز شهری بدل شده که هم از نظر بصری و هم از نظر افزایش فضای سبز اقدامی مثبت است. اما بخشی از این تغییر ساختار مانع نفوذ آب به زمین می‌شود که از نظر محیط زیست مورد سوال است.»
اشاره این مقام مسئول به استفاده از سیمان در ساماندهی روددره‌ای که از بوستان نهج‌ابلاغه می‌گذرد؛ بسیاری از کارشناسان هم بر این باورند که استفاده از سیمان در ساختار روددره‌ها منسوخ شده است.
متولی اصلی ساماندهی روددره‌ها تهران کیست؟
روددره‌ها دارای بستر، یعنی شامل کف رودخانه و جداره‌ها است، همینطور حریم دارند که محیط پیرامونی رودخانه است و مالک آبی که از آن عبور می‌کند وزارت نیرو است. درواقع متولی حریم و بستر رودها وزارت نیرو است و هرگونه دخل و تصرفی که در حریم و بستر رودخانه رخ دهد مسئولش این وزارتخانه است. مثلا اگر ساخت و سازی در سطح مناطق و در بستر رودخانه به صورت غیرمجاز ساخته شده، وزارت نیروست که باید خانه‌ها را تخریب کند؛ چرا که دادستانی اعلام کرده که اجرای حکم با آب منطقه‌ای است.
حبیب پوش‌پارس، مدیرعامل شرکت خاکریز آب در گفت‌وگو با خبرنگار شهر می‌گوید: «شهرداری تهران مسئول عبور ایمن آب از وردخانه است، آبی که از بالادست تهران می‌گیرد و به پایین تحویل می‌دهد.»
آنطور که پوش پارس گفته است؛ عملیات عمرانی در رودخانه با سه هدف ایمنی، احیا و ساماندهی رودخانه‌ها انجام می‌شود اما؛ فاصله مردم با رودخانه‌ها دو مساله متفاوت است نخست اینکه اصلا نمی‌دانند چند رودخانه در شهر وجود دارد و دوم اینکه نمی‌دانند کجا می‌توانند کنار رودخانه بروند.
عملیات 50 میلیارد تومانی برای نجات از اژدهای هفت سر
مدیرعامل شرکت خاکریز آب می‌گوید: «شهرداری تهران در روددره فرحزاد، بوستان نهج البلاغه و بوستان جوانمردان در مناطق پنج و 22 در رودخانه کن را ساخت. علاوه بر این در حوزه نگهداری و نگهداشت روددره‌ها که بر عهده شهرداری است، اقدامات مختلفی انجام شده است. مثلا پروژه‌ای به ارزش ریالی بیش از 50 میلیارد تومان در رودخانه کن محدوده منطقه 18 حدفاصل بزرگراه فتح تا بزرگراه آزادگان در حال اجراست.»
پوش‌پارس در ادامه توضیح داد که؛ «عملیات ایمن سازی واحیا و ساماندهی رودخانه در حال انجام است، چرا که اوایل دهه 90 رودخانه کن در عبور از بزرگراه فتح پل سواره رو بزرگراه را کامل پایین آورد. متاسفانه در ضلع غربی رودخانه کن در محدوده فتح و آزادگان، معادن بزرگ شن و ماسه است که بخش خصوصی تا عمق 100 متری برداشت کرده و حالا به شن چاله های تهران یا همان اژدهای هفت سر خاموش معروف است. برای آنکه عبور رودخانه سبب ریزش و نشست شن چاله‌ها نشود این پروژه آغازه شده و طبق برنامه پیش می‌رود.»
برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کنترل و انتقال سیلاب در برنامه‌های ساماندهی برخی روددره‌ها کمتر مورد توجه بود و باید برای پیشگیری و کاهش خطرات و خسارات ناشی از سیل، اصول طراحی و راهکارهای بهبود وضعیت، مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر نحوه مدیریت، نوع دیدگاه‌ها و سیاستگذاری‌ها، نابه‌سامانی و مشکلاتی را در روددره‌ها ایجاد کرده و سبب شده تا برخی از روددره‌ها به کانال‌هایی با بسترهای سیمانی و بتنی و برخی به رود خانه یا رودهای بزرگ فاضلاب شهری تبدیل شوند.