پیام آذری -

آیت‌الله رئیسی در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری وعده‌هایی برای احیای دریاچه ارومیه به مردم آذربایجان غربی داد و امروز مردم این استان امیدوارند تا دیر نشده، دولت فکری جدی برای احیای دریاچه کند.
به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در آسیای غربی و از مناطق دیدنی ارومیه و ایران است که آب آن که بسیار هم شور است، از 60 رودخانه نظیر زرینه‌رود، باراندوز، شهرچای، نازلو سیمینه‌رود، تلخه‌رود، گادر و زولا تامین می‌شود.
سیمینه رود و زرینه رود از بزرگ‌ترین رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه هستند که نقش بسزایی بر میزان آب دریاچه دارند. البته بارش برف و باران و چشمه‌های درون دریاچه نیز در تامین آب دریاچه موثر هستند. سرعت بالای تبخیر آب دریاچه و مشکلاتی که در بحث کم آبی وجود دارد موجب شده طی سال‌های گذشته، دریاچه ارومیه حال روز خوبی نداشته باشد و اقدامات مقطعی هم نتوانسته مشکلات دریاچه زیبای ارومیه را حل کند.
در اطراف دریاچه ارومیه مناطق زیبایی وجود داشت که متاسفانه خشک شدن دریاچه این مناطق را هم با مشکل مواجه کرده، برای مثال دو جزیره اشک و کبودان هم به‌شدت تحت‌تاثیر خشک‌شدن دریاچه ارومیه قرار گرفته و بسیاری از گونه‌های حیات‌وحش خود را از دست داده‌اند. این جزایر زمانی زیستگاه اصلی دو گونه مهم گوزن زرد ایرانی و قوچ و میش ارمنی بودند که به‌دلیل شرایط نامناسب دریاچه در سال‌های اخیر، در معرض خطر قرار گرفته‌اند.

وعده دولت سابق برای احیای دریاچه ارومیه که محقق نشد با همه این مسائل تلاش‌هایی برای نجات دریاچه ارومیه از سوی مسئولان صورت گرفت که در برخی مقاطع خوشحالی مردم و فعالان محیط زیست را در پی داشت، اما این تلاش‌های مقطعی نتوانست این دریاچه را نجات دهد. تا جایی که اخیرا از سوی ایستگاه فضایی چین عکسی از دریاچه ارومیه منتشر شده که نشان از کمبود شدید آب دریاچه و گسترش کشند قرمز در سطح دریاچه دارد.
بیشتر بخوانید:
تراز دریاچه ارومیه 62 سانتی متر کاهش یافت
اجرای طرح احیای دریاچه ارومیه به یک دانشجو سپرده شد
یکی از شعار‌های دولت تدبیر و امید درباره مسائل محیط‌ زیستی و احیای دریاچه ارومیه بود، اما آخرین گزارش ستاد احیای دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که ارتفاع آب دریاچه هزار و ٢٧١متر از سطح دریا و حجم آب موجود در دریاچه 4 میلیارد و ٢5٠ میلیون است که برای رسیدن به تراز اکولوژیک به بیش از ١١ میلیارد متر مکعب آب بیشتر نیاز است! که این به معنای عدم تحقق وعده دولت سابق است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی هم خبر داده که بر اساس آخرین پایش‌های انجام شده سطح تراز دریاچه ارومیه در مقایسه با یک سال گذشته 60 سانتیمتر کاهش یافته‌است.

متاسفانه براساس برخی اخبار در هشت سال گذشته منابع مالی کلان و هم منابع آبی مهمی قربانی دریاچه ارومیه شد. فقط در یک نمونه، آبی را که هزاران سال به تالاب قره قشلاق می‌رفت، به سمت دریاچه ارومیه چرخاندند تا تراز آب ارومیه بیشتر شود.
دولت سابق قول داده‌ بود دریاچه را احیا کند، اما اکنون نه تنها دریاچه احیا نشده، بلکه برخی منابع و مناطق هم قربانی احیای دریاچه شد. یکی از مناطق تالاب قره قشلاق در شهر بناب است که به دلیل زیبایی و تنوع گونه‌های جانوری و گیاهی به عروس تالاب‌های شمال‌غرب کشور شهرت یافته‌است. این تالاب زیبا در مرز بین دو آذربایجان شرقی و غربی قرار گرفته‌است. تالاب قره قشلاق بزرگ‌ترین تالاب حوضه آبریز دریاچه ارومیه است و آب چندین رودخانه همانند مردق، لیلان چای، زرینه رود و صوفی چای به آن وارد می‌شود. این تالاب زیبا وسعتی معادل 22 هزار هکتار دارد و به دلیل آب و هوای معتدل و مطبوعش همه ساله پذیرای پرندگان مهاجر بسیاری از سایر کشور‌های جهان است. این منطقه در سال 1364 به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شده و هم اکنون به عنوان پناهگاه حیات‌وحش شناخته می‌شود.

عکس نگران کننده فضایی از دریاچه ارومیه
عکس ایستگاه فضایی چین از دریاچه ارومیه، این دریاچه را کاملاً به رنگ قرمز نشان می‌دهد. علت این قرمزی هم وجود کشند قرمز یا همان جلبک‌هایی است که در شرایط شوری زیاد و گرم شدن هوا رنگ قرمز تولید می‌کنند تا بتوانند در این شرایط مقاوم باشند.
در سال‌های اخیر بخشی از حق‌آبه دریاچه ارومیه از سد شهید کاظمی بوکان و سد نوروزلو میاندوآب و در مجموع از زرینه‌رود و سیمینه رود به‌دست آمده‌است.
پروژه انتقال آب از زاب به دریاچه هم منتقدان زیادی داشته‌است. بررسی‌های محققان دانشگاه تهران نشان داده‌ است که جریان رودخانه زاب در مدت سه دهه گذشته روند نزولی معناداری داشته‌است. در نتیجه با توجه به روند افزایشی درجه حرارت در منطقه، انتقال بی‌رویه آب از این حوضه به دریاچه ارومیه اثرات مخربی بر منابع آب سطحی و زیرزمینی حوزه زاب و محیط‌زیست منطقه خواهد گذاشت.
از نیمه پاییز 97 یکی از شدیدترین ترسالی‌های دهه اخیر در سراسر ایران رخ داد. آن ترسالی در پاییز 98 هم ادامه داشته‌است. حاصل این ترسالی‌های شدید آبگیری غالب تالاب‌ها و دریاچه‌های فصلی حتی در مناطق بیابانی ایران بوده‌است. بهترین آمار تراز دریاچه فقط مربوط به همین ترسالی‌هاست.

بنا به گفته مسعود تجریشی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست، هزینه احیای دریاچه ارومیه بیش از 15 هزار میلیارد تومان بوده‌است. اکنون این پرسش از مقامات سابق محیط‌زیست مطرح است که این همه بودجه و این همه تخریب و این همه اصرار به احیا برای چه بود؟
منصور سهرابی، اگرواکولوژیست (بوم‌شناسی کشاورزی) و استاد دانشگاه در سوئد، اخیراً در یکی از مقالات خود تأکید کرده که تنها کاری که می‌توان در شرایط فعلی انجام داد، کاهش سطح تبخیر با حفظ یک‌چهارم سطح دریاچه است. به عبارت دیگر، آب‌هایی که به دریاچه وارد می‌شوند در سطح هزارو5٠٠ کیلومتری حفظ و به سمت سطوح شکننده دریاچه هدایت شوند و برای بقیه سطح دریاچه که خشک است، چاره و فکر دیگر باید اندیشید.
تاثیر کاهش بارش‌ها در خشک شدن دریاچه
یکی از مسائلی که باعث مشکلاتی برای دریاچه ارومیه شد، کاهش بارش‌ها بود. امسال بارش‌ها در آذربایجان غربی کاهش 25 درصدی داشت و همین موضوع هم در بحث عدم احیای دریاچه ارومیه بی تاثیر نبود.

یاسر رهبردین، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان غربی در این باره می‌گوید: امسال 295.6 میلیمتر بارش در استان ثبت شده که این میزان در مدت مشابه سال گذشته 395.6 میلیمتر بوده است. آمار مقایسه‌ای کاهش 25.3 درصدی بارش‌ها را نسبت به سال آبی گذشته و کاهش 17.2 درصدی را نسبت به دراز مدت نشان می‌دهد.
رهبردین با اشاره به حجم بارش‌ها در 3 حوضه آبریز استان نیز هم می‌گوید: مجموعا طی سال آبی جاری در حدود 1107 میلیمتر بارش در سه حوضه آبریز ارس، زاب و دریاچه ارومیه ثبت شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان با بیان اینکه میزان بارش ثبت شده در حوضه آبریز دریاچه ارومیه 290.2 میلیمتر بوده است، تاکید کرده است: آمار مقایسه‌ای کاهش 22 درصدی بارش‌ها را نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته نشان می‌دهد.

آیا دریاچه ارومیه خاطره می‌شود؟
بار روی کار آمدن دولت سیزدهم، وعده‌هایی داده شد تا احیای دریاچه ارومیه به صورت جدی و نه به صورت نمایشی در دستور کار دولت قرار گیرد. آیت الله رئیسی رئیس جمهور زمانی هم که نامزد ریاست جمهوری بود در گفتگوی تلویزیونی با مردم آذربایجان غربی درباره برنامه دولتش برای احیای دریاچه مطالبی را مطرح کرده بود.
آیت الله رییسی در این باره گفته بود که احیای کامل دریاچه ارومیه در دستور کارجدی دولت من است. این دریاچه باید همواره به عنوان دریاچه‌ای زنده در منطقه باقی بماند. البته هم اکنون با اینکه مدتی هم از آغاز کار به دولت سیزدهم گذشته هنوز هیچ اقدامی برای رهاسازی آب از سوی سد‌ها و اتمام پروژه‌های نیمه تمام دریاچه ارومیه آغاز نشده و مردم امیدوارند دولت تا دیر نشده فکری جدی برای احیای دریاچه کند.