بزرگنمايي:

پیام آذری - یکی از فضایل حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله،حسن خلق ایشاناست. دراین مقاله آیات مرتبط با حسن خلق ایشان معرفی می‌شوند.
1 - اخلاق خوش بدون خشونت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، داراى اخلاقى خوش و به دور از هر گونه سنگدلی و خشونت: فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ‌ .
.. به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنها (مردم) نرم (و مهربان شدی) و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده می‌شدند... کلمه «لنت» از مصدر «لین» ضد خشونت به معنای مهربانی و خوش خویی است. در آیه فوق، نخست اشاره به یکی از مزایای فوق العاده اخلاقی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله شده و می‌فرماید: در پرتو رحمت و لطف پروردگار، تو با مردم مهربان شدی در حالی که اگر خشن و تندخو و سنگدل بودی از اطراف تو پراکنده می‌شدند.
فظ در لغت به معنی کسی است که سخنانش تند و خشن است، و غلیظ القلب به کسی می‌گویند که سنگدل می‌باشد و عملا انعطاف و محبتی نشان نمی‌دهد بنابراین، این دو کلمه گرچه هر دو بمعنی خشونت است اما یکی غالبا در مورد خشونت در سخن و دیگری در مورد خشونت در عمل به کار می‌رود و به این ترتیب خداوند اشاره به نرمش کامل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و انعطاف او در برابر افراد نادان و گنهکار می‌کند.
2 - برخورداری از خلق عظیم برخوردارى پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، از حسن خلق و خوى والا: 1. فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ .... 2. وَ إِنَّکَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِیمٍ. و تو اخلاق عظیم و برجسته‌ای داری. از امام صادق علیه‌السلام روایت شده است که مقصود از «خلق عظیم» در آیه شریفه، سخاوت و حسن خلق است. 2.1 - منظور از خلق عظیم کلمه خلق به معنای ملکه نفسانی است، که افعال بدنی مطابق اقتضای آن ملکه به آسانی از آدمی سر می‌زند، حال چه اینکه آن ملکه از فضائل باشد، مانند عفت و شجاعت و امثال آن، و چه از رذائل مانند حرص و جبن و امثال آن، ولی اگر مطلق ذکر شود، فضیلت وخلق نیکو از آن فهمیده می‌شود.
راغب می‌گوید: کلمه خلق چه با فتحه خاء خوانده شود، و چه با ضمه آن، در اصل به یک معنا بوده، و لیکن در اثر استعمال بیشتر فعلا چنین شده که اگر به فتحه خاء استعمال شود معنای صورت ظاهر و قیافه و هیئت را که با بصر دیده می‌شود می‌رساند، و اگر به ضمه خاء استعمال شود معنای قوا و سجایای اخلاقی را که با بصیرت احساس می‌شود افاده می‌کند، پس اینکه قرآن کریم فرموده : «انک لعلی خلق عظیم»، معنایش این است که تو -‌ای پیامبر - سجایای اخلاقی عظیمی داری.
این آیه شریفه هر چند فی نفسها و به خودی خود حسن خلق رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را می‌ستاید، و آن را بزرگ می‌شمارد، لیکن با در نظر گرفتن خصوص سیاق، به خصوص اخلاق پسندیده اجتماعیش نظر دارد، اخلاقی که مربوط به معاشرت است، از قبیل استواری بر حق، صبر در مقابل آزار مردم و خطاکاریهای اراذل و عفو و اغماض از آنان، سخاوت، مدارا، تواضع و امثال اینها. اخلاقی که عقل در آن حیران است لطف و محبتی بی نظیر، صفا و صمیمیتی بی مانند، صبر و استقامت و تحمل و حوصله‌ای توصیف ناپذیر. اگر مردم را به بندگی خدا دعوت می‌کنی تو خود بیش از همه عبادت می‌نمائی، و اگر از کار بد بازمی داری تو قبل از همه خودداری می‌کنی آزارت می‌کنند و تو اندرز می‌دهی، ناسزایت می‌گویند و برای آنها دعا می‌کنی، بر بدنت سنگ می‌زنند و خاکستر داغ بر سرت می‌ریزند و تو برای هدایت آنها دست به درگاه خدا برمی داری. آری تو کانون محبت و عواطف و سرچشمه رحمتی.
بعضی از مفسران خلق عظیم پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را به صبر در راه حق، و گستردگی بذل و بخشش، و تدبیر امور، و رفق و مدارا، و تحمل سختیها در مسیر دعوت به سوی خدا، و عفو و گذشت، و جهاد در راه پروردگار، و ترک حسد و حرص تفسیر کرده‌اند، ولی گرچه همه این صفات در پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بود، ولی خلق عظیم او منحصر به اینها نبود.
در بعضی از تفاسیر نیز خلق عظیم به قرآن یا آئین اسلام تفسیر شده است که می‌تواند از مصادیق مفهوم وسیع فوق باشد، و به هر حال وجود این خلق عظیم در پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دلیل بارزی بر عقل و درایت آن حضرت و نفی نسبتهای دشمنان بود.
3 - حسن خلق آمیخته با سرشت حسن خلق پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، آمیخته با سرشت آن حضرت: وَ إِنَّکَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِیمٍ‌ . «خُلق» ملکه نفسانی است که افعال به آسانى بر اساس آن صادر مى‌شود. یا به تعبیر بعضى، «خُلق» جایى گفته مى‌شود که انجام دادن کارى به صورت عادت درآمده باشد.
4 - روش تربیتی پیامبر خوش خلقی پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، از روشهاى تربیتى آن حضرت:
1. فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ‌ .... 2. ... وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ‌ .... وَ لا تَکُ فِی ضَیْقٍ مِمَّا یَمْکُرُونَ.
نحل (16) 125 و 127
5 - منشأ حسن خلق پیامبر رحمت الهی، تنها سر چشمه و منشأ نرمخویی و حسن خلق پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با مردم: فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ.
6 - توصیه خداوند به حسن خلق رعایت حسن خلق با مؤمنان، توصیه خداوند به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلى‌ ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ وَ لا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَ اخْفِضْ جَناحَکَ لِلْمُؤْمِنِینَ. 7 - عامل جذب مردم به دین برخوردارى پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، از منش و خلق و خوى والا، عاملى مهم در جذب مردم به دین:
فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ‌ ....
8 - واکنش پیامبر به تهمت مخالفان حسن خلق والاى پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، واکنش آن حضرت در برابر تهمتها و افتراهاى مخالفان: ما أَنْتَ بِنِعْمَهِ رَبِّکَ بِمَجْنُونٍ‌ وَ إِنَّکَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِیمٍ.
منبع: ویکی فقه کانال عصر ایران در تلگرام