بزرگنمايي:

پیام آذری - جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مساله قره باغ کوهستانی وگرجستان به تنهایی بر سر جدایی طلبی استان خودمختار اوستیای جنوبی (در مرکز کوههای قفقاز هم مرز با جمهوری اوستیای شمالی در داخل فدراسیون روسیه) و جمهوری خودمختار آبخازیا در ساحل دریای سیاه و دارای مرز زمینی در شمال با روسیه.
اشغال نظامی این دو قسمت از گرجستان و کمک به جدایی طلبان در اعلام استقلال در سال 2008، و برقراری روابط دیپلماتیک با این دو جمهوری خودخوانده،موجب واگرایی جمهوری های قفقاز از مدار روسیه شده است.
روسیه در راستای جلوگیری از گسترش ناتو بسوی شرقی از طریق گذر از دالان قفقاز از قلمرو گرجستان و جمهوری آذربایجان، دریای خزر و رسیدن به آسیای مرکزی و مجاورت با غرب چین، با چالشهای بزرگ و عمیقی روبروست که در راستای برپایی دوباره اتحاد شوروی و این بار در چارچوب اندیشه سیاسی «نئواوراسیاگرائی» و «دنیای روسی» است. 
ورود روسیه به بحران قره باغ پس از پیشروی نوامبر 2020 ارتش جمهوری آذربایجان با کمک‌های لجستیکی و تاکتیکی ترکیه (و بنابر گزارشهایی مساعدتهای گروههای تکفیری از سوریه) و باز پس گیری اراضی اشغالی قره باغ از ارمنستان، معادلات منطقه را بر هم زد.
ورود روسیه به مناقشه و فراخواندن هر دو جمهوری به امضای آتش بس در مقطع ورود نیروهای نظامی جمهوری آذربایجان در دهانه منطقه قره باغ در شهر شوشا، تمامی معادالات را بر هم زد و امضای موافقتنامه آتش بس که مفاد آن بنا به اظهار شخص پوتین توسط خود وی تنظیم شده بود نه تنها مساله را حل نکرد بلکه مشکلی بر مشکلات دیگر افزود.
استقرار 2000 نیروی مسلح پاسدار صلح روسی بیبن منطقه تماس و تعریف دالان لاچین(در حاکمیت جمهوری آذربایجان برای ارتباط ارامنه محاصره شده قره باغ با ارمنستان) و کریدور ترانزیتی در جنوب به موازات مرز با ایران (در حاکمیت ارمنستان) برای ارتباط خاک اصلی جمهوری آذربایجان (در شرق) با نخجوان(برونگان جمهوری آذربایجان) در غرب، معادله ای پیچیده و غیرقابل پیاده سازی را بوجود آورد.
بر اساس سند شورای امنیت سازمان ملل پس از برقرارری آتش بس بین دو جمهوری در ماه می سال 1994، امور حقوقی منازعه به گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری در اروپا سپرده شد که ریاست آنرا سه عضو دائم شورای امنیت(ایالات متحده، فرانسه و روسیه) بعهده داشتند. ورود روسیه به آتش بس سال 2020 و تهیه و تدارک مفاد موافقتنامه توسط شخص پوتین بدون مشارکت دو عضو ریاست گروه مینسک نتوانست به صلحی پایدار منتهی شود. 
دالان لاچین توسط ارتش آذربایجان ناکارامد شد و کریدور ترانزیت از خاک ارمنستان در پاسخ به کارشکنی های جمهوری آذربایجان برای ارتباط 120 هزار ارمنی بومی ساکن در قره باغ با ارمنستان اجرایی نشد.
تنها نقشه (کروکی کذایی) در باره دالان و کریدور یاد شده از سوی سایت خبرگزاری روسی به نام «کامرسانت» بود که آتش فتنه را شعله ور کرد و بر اشتیاق اردوغان برای تاسیس دالان به اصطلاح «زنگه زور» در قلمرو ارمنستان و سلب مالکیت و حاکمیت کریدور از ارمنستان و پیوند مستقیم زمینی «جهان ترک» از اروپا تا غرب چین افزود.
جهان روسی و جهان ترک در اینجا در شمال غربی ایران رو در روی هم قرار گرفتند که در نهایت با حمله روسیه به خاک اوکراین در آغاز سال 2022، روسیه را از قفقاز دور و موجب ترکتازی بیشتر اردوغان و علی اف شد. با هوشیاری دولت ارمنستان و پیگیری های جمهوری اسلامی ایران، فتنه کریدور به اصطلاح زنگه زور خاموش و ابتکار «چهارراه صلح» ارمنستان و تعریف «کریدور ارس» ایران، نقشه های پان ترکیستها را برهم زد و خواب آنان را آشفته کرد. 
محاصره قره باغ و ورود ارتش جمهوری آذربایجان به آن و عدم جلوگیری نیروهای حافظ صلح روسی از تعرض به ارامنه بومی ساکن در قره باغ، موجب کوچ اجباری آنان از سرزمین آبا و اجدادی به ارمنستان شد. ارمنستان با بحران ارامنه قره باغ و اسکان آنان روبروست و این مهم بر مشکلات دولت پاشینیان افزود. ناگزیر ارمنستان دست به اقدامات جدی در برابر متحد استراتژیک خود روسیه زد که بزعم ارمنستان از تعهدات خود عدول کرده بود.
بنابراین ارمنستان با اعلام ناکارآمدی همکاری در پیمان امنیت دسته جمعی بریاست روسیه خواستار خروج از پیمان شده است. همچنین ارمنستان با پیوستن به جرگه کشورهای عضو دادگاه بین المللی جنایات جنگی به نوعی در جبهه مقابل روسیه (در جنایتکار جنگی خواندن پوتین به علت حمله نظامی به اوکراین) قرار گرفته است. 
خروج 2000 نیروهای نظامی روسیه از قره باغ که در چارچوب تفاهمنامه آتش بس از سوی روسیه در منطقه برای نظارت بر آتش بس مستقر بودند، نشان دهنده ناتوانی روسیه در ایفای نقشی بود که خود برای حضور در منطقه قفقاز تدارک دیده بود.
این نیروها آن طور که گزارش شده برای بکارگیری آنان در جبهه جنگ اوکراین، موجب خلأ حضور روسیه در ارمنستان شده است، هر چند روسیه در دو منطقه اوستیای جنوبی و آبخازیا حضوری چشمگیر دارد. در همین برهه وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای از برگزاری رزمایش نیروی هوایی ارتش این کشور در منطقه نخجوان خبر داده است.
با پشتیبانی اتحادیه اروپا از سیاست خارجی ارمنستان در تجدید نظر عضویت ارمنستان در پیمان امنیت جمعی، به دلیل عدم ایفای نقش نیروهای پاسدار صلح روسی برای محافظت از ارامنه بومی ساکن در قره باغ در برابر محاصره طولانی مدت و حملات نظامیان آذربایجان، موجب خشم روسیه از ارمنستان شده است.درگیری های بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مساله ارامنه قره باغ و حقوق قانونی آنان برای بازگشت به قره باغ و تامین امنیت آنان، تحدید حدود مرزهای بین المللی و برقراری صلح همچنان ادامه خواهد داشت. 
این نوع مرزبندی های سیاسی و انسانی در محدوده اتحاد شوروی که میراث شوم این دولت کمونیستی بوده است، قفقاز را همچنان درگیر خواهد کرد. جمهوری آذربایجان با تکیه بر روابط گسترده با ترکیه و اسرائیل، و ثروتهایی که از تولید و صادرات انرژی بدست می آورد، در صدد تحمیل اراده خود بر ارمنستانی است که در شرایط دشوار اقتصادی و بی ثباتی سیاسی ناشی از بحران کوچ اجباری ارامنه قره باغ به خاک اصلی ارمنستان، روبروست.
ورود هند به صحنه قفقاز و تامین سلاح‌های دفاعی ارمنستان می تواند به تغییر موازنه نظامی ارمنستان با جمهوری آذربایجان منجر شود و آمادگی فرانسه به همکاری با ارمنستان و در ابعاد نظامی-اقتصادی چهره قفقاز را دگرگون خواهد کرد.
در نهایت ارمنستان بدنبال یافتن همکاران و متحدانی است که در زیر ساخت‌های اقتصادی و بخش‌های تولیدی سرمایه گذاری کنند تا موجب افزایش اشتغال و تقویت بنیه اقتصادی این کشور شود. ناگفته پیداست که روابط ایران و ارمنستان بسیار دیرپاست ولی بدون بهبود روابط ایران با گرجستان، قلمرو ارمنستان برای ایران بن بستی بیش نیست.
311311
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899481